Generatywna sztuczna inteligencja w kilka lat z ciekawostki stała się codziennym narzędziem pracy i rozrywki. Najnowsze globalne badanie Cisco i OECD pokazuje jednak, iż za statystykami użycia kryją się wyraźne podziały pokoleniowe i geograficzne oraz rosnące napięcie między rozwojem technologii a cyfrowym dobrostanem użytkowników. Wyniki ankiety z 14 państw wskazują, iż to gospodarki wschodzące są dziś na czele wyścigu po kompetencje AI, ale płacą za to wyższym obciążeniem psychicznym.
Gospodarki wschodzące na czele generatywnej AI
Z analizy przeprowadzonej w ramach inicjatywy Digital Well-being Hub wynika, iż to młodzi dorośli w Indiach, Brazylii, Meksyku i Republice Południowej Afryki najczęściej korzystają z narzędzi generatywnej sztucznej inteligencji. Deklarują najwyższy poziom zaufania do tej technologii, aktywnie się w niej szkolą i widzą w niej realną szansę na poprawę swojej sytuacji zawodowej. To odwrócenie utrwalonego przez lata schematu, w którym innowacje szybciej przyjmowały się w gospodarkach rozwiniętych.
Respondenci z Europy deklarują większą ostrożność oraz niepewność wobec AI. Częściej podkreślają brak wiedzy o tym, jak działają modele generatywne i jakie wiążą się z nimi ryzyka, na przykład dla prywatności lub stabilności zatrudnienia.
„Wzmacnianie gospodarek wschodzących poprzez rozwój kompetencji związanych ze sztuczną inteligencją to coś znacznie więcej niż kwestia technologii, to przede wszystkim otwieranie ludziom możliwości świadomego kształtowania własnej przyszłości. W świecie, w którym AI gwałtownie staje się elementem codziennego życia i pracy musimy zadbać, aby technologia powstawała w sposób odpowiedzialny, z poszanowaniem zasad przejrzystości, równego traktowania i prywatności. Jej prawdziwy potencjał ujawnia się wtedy, gdy realnie wspiera dobrostan, usprawniając zadania, ułatwiając współpracę i tworząc przestrzeń do rozwoju oraz nauki. Gdy technologia i ludzie idą w parze, powstają fundamenty odpornych, zdrowych i dobrze prosperujących społeczności na całym świecie” – mówi Guy Diedrich, starszy wiceprezes i Global Innovation Officer w Cisco.
Pokolenie AI i luka wiekowa
Badanie wyraźnie pokazuje, iż „generation AI” to przede wszystkim osoby poniżej 35 lat. W tej grupie ponad połowa aktywnie używa narzędzi sztucznej inteligencji, a ponad 75% uważa je za przydatne. Prawie połowa respondentów w wieku od 26 do 35 lat ma już za sobą co najmniej jedno szkolenie z obszaru AI.
Odwrotny obraz widać w grupie powyżej 45 lat. Więcej niż połowa osób z tego przedziału wiekowego w ogóle nie korzysta z AI, a technologię częściej postrzega jako mało przydatną. Wśród najstarszych respondentów dominują odpowiedzi „nie wiem”, co sugeruje, iż brak zaufania wynika głównie z niedostatecznej wiedzy, a nie z jednoznacznego sprzeciwu.
„Różnice pokoleniowe w korzystaniu z technologii nie są nieuchronne. To wyzwanie, któremu możemy wspólnie stawić czoła poprzez edukację i podnoszenie kompetencji cyfrowych w każdym wieku” – zauważa Guy Diedrich.
Dodaje też, iż w Cisco już 26 tys. pracowników ukończyło szkolenia z AI, a firma jako współzałożyciel AI Workforce Consortium rozwija rozwiązania przygotowujące rynek pracy na transformację wywołaną przez sztuczną inteligencję.
Cyfrowy dobrostan pod presją czasu przed ekranem
Wyniki ankiety pokazują również ciemniejszą stronę cyfryzacji. W krajach wschodzących, które przodują w adopcji AI, użytkownicy spędzają najwięcej czasu przed ekranem w celach rozrywkowych, częściej budują relacje wyłącznie online i silniej uzależniają dobrostan emocjonalny od technologii. Globalnie osoby, które poświęcają na rozrywkę cyfrową więcej niż pięć godzin dziennie, rzadziej deklarują wysoką satysfakcję z życia i dobre samopoczucie.
Autorzy raportu podkreślają, iż zależność między czasem przed ekranem a dobrostanem ma charakter korelacji, nie dowodzi więc prostej relacji przyczynowej. Wskazuje jednak, iż rozwój narzędzi takich jak generatywna AI musi iść w parze z inwestycjami w edukację, zdrowie psychiczne oraz odpowiedzialne projektowanie usług cyfrowych.
Metodologia i wezwanie do działania
Badanie objęło 14 krajów, w tym duże gospodarki rozwinięte i wschodzące. Łącznie zebrano 14 611 statystycznie istotnych odpowiedzi, z czego około 1 000 w większości państw oraz 1 500 w Indiach. Ankieta Digital Well-being Poll obejmowała 20 pytań oraz blok demograficzny, a proces zbierania danych został zaprojektowany zgodnie ze standardami OECD.
Cisco i OECD traktują wyniki jako punkt wyjścia do szerszej współpracy rządów, biznesu i organizacji społecznych. najważniejsze cele to zmniejszanie luki kompetencji cyfrowych, rozwijanie edukacji technologicznej na każdym etapie życia oraz budowanie programów wspierających dobrostan cyfrowy. Firma przypomina o inicjatywach takich jak Cisco Networking Academy czy programy Country Digital Acceleration, które mają zwiększać dostęp do umiejętności potrzebnych w gospodarce opartej na danych i sztucznej inteligencji.
