Postęp technologiczny wymaga zmian w podejściu do edukacji. I to na wszystkich poziomach. Jak skutecznie i efektywnie uczyć dzieci i dorosłych w epoce sztucznej inteligencji i ciągłych zmian? Jak unikać ryzyka wykluczenia cyfrowego prowadzącego do nierówności ekonomicznych? Jakie umiejętności przydadzą się nam najbardziej w życiu zawodowym? Na te pytania odpowiada prezeska Fundacji Digital University Ela Wojciechowska. Edukacja cyfrowa kobiet jest jednym z ważniejszych wyzwań.
HomoDigital: Szkoła powinna wyrównywać szanse uczniów, ale nie zawsze to robi. Jakie są główne przeszkody w wyrównywaniu szans w dostępie do edukacji technologicznej w Polsce?
Ela Wojciechowska: Główne przeszkody to nierówności ekonomiczne, które ograniczają dostęp do nowoczesnych narzędzi edukacyjnych. Kluczowym problemem jest także brak programów wsparcia dla nauczycieli w zakresie wdrażania nowych technologii do nauczania. Widać to w danych w wielu krajach. Raport OECD „Education at a Glance 2023” pokazuje, co jest istotne w tym zakresie – to inwestycje w szkolenia nauczycieli.
Edukacja technologiczna wymaga nowoczesnego podejścia do nauczania, w którym nauczyciele odgrywają rolę przewodników i mentorów. Powinni być wyposażeni w odpowiednie narzędzia i umiejętności, aby skutecznie korzystać z technologii w klasie. To oznacza konieczność ciągłego doskonalenia zawodowego i wsparcia w postaci programów szkoleniowych. To ważne, żeby wspierać nauczycieli, żeby następnie mogli oni inspirować uczniów i przygotowywać ich do przyszłych wyzwań technologicznych.
Jak wspierać w budowaniu kompetencji przyszłości osoby, które są narażone na wykluczenie cyfrowe?
Wspieranie osób narażonych na wykluczenie cyfrowe wymaga zapewnienia szkoleń oraz warsztatów. Ważna jest także kooperacja z organizacjami pozarządowymi. Praktycznym przykładem są programy mentorstwa. To programy, w których bardziej doświadczeni użytkownicy technologii wspierają początkujących, mogą im również pomóc w zdobywaniu umiejętności cyfrowych.
Edukacja cyfrowa powinna być wszechstronna i obejmować różnorodne formy wsparcia. Jakie formy byłyby tu szczególnie istotne? To wprowadzenie kursów, które rozwijają podstawowe umiejętności cyfrowe, takie jak weryfikacja informacji w sieci oraz świadome i bezpieczne zachowanie. Rozwój właśnie takich kompetencji oferujemy w programie Uniwersytet Sukcesu, który jest największym programem stypendialnym dla kobiet w trudnej sytuacji. Niedawno rozpoczęliśmy 6. edycję tego programu. Kolejne młode kobiety przygotowują się tu do wejścia na rynek pracy przyszłości. Do tej pory z naszego wsparcia skorzystało 412 osób.
Czego powinniśmy się uczyć w szkole, aby być przygotowanym na ciągle zmieniające się wyzwania przyszłości?
Szkoły powinny kłaść większy nacisk na umiejętności miękkie, takie jak krytyczne myślenie, kreatywność, kooperacja i rozwiązywanie problemów. W jaki sposób to osiągnąć? M.in. poprzez nauczanie programowania, robotyki oraz podstaw cyberbezpieczeństwa. Warto, żeby te treści stały się integralną częścią programu nauczania. Wyniki badań PISA 2022 wskazują, iż takie umiejętności bardzo dobrze mogą przygotować uczniów na przyszłe wyzwania.
To naprawdę ważne czynniki, które pomagają osiągnąć sukces w wielu dziedzinach. Nauczyciel-mentor to pożądana postawa. Taki nauczyciel może lepiej zainspirować uczniów do rozwijania wielu potrzebnych umiejętności poprzez interaktywne i angażujące metody nauczania.
Dzięki przyjęciu takiego podejścia do edukacji łatwiej nam było opracować programy dla szkół Be.Eco oraz Be.Net, które dotyczą – odpowiednio – edukacji ekologicznej i technologicznej. W tych projektach bierze udział prawie 2500 nauczycieli z wielu szkół w Polsce. Wszędzie tam uczniowie mają dostęp do wiedzy wysokiej jakości i mogą poznać największe wyzwania przyszłości, które już niedługo czekają nas wszystkich.
Zdobywanie wiedzy i kompetencji przebiega na interaktywnej platformie gromadzącej materiały edukacyjne. Webinary, prelekcje, scenariusze lekcji czy karty pracy współtworzone są przez ekspertów Fundacji we współpracy ze specjalistami z biznesu, z nauczycielami oraz organizacjami pozarządowymi i aktywistami.
Jakie konkretne umiejętności są i będą najważniejsze dla młodych ludzi wchodzących na rynek pracy przyszłości?
Najważniejsze umiejętności to analiza danych, znajomość sztucznej inteligencji i automatyzacji oraz umiejętności miękkie takie jak elastyczność, zdolność do szybkiego uczenia się, komunikacja i kooperacja w zespołach wielodyscyplinarnych. Raport „Future of Jobs 2023” wskazuje, iż te umiejętności będą coraz bardziej cenione przez pracodawców.
Umiejętność analizy danych jest kluczowa w kontekście rosnącej ilości informacji, które firmy muszą przetwarzać. Znajomość narzędzi do analizy danych i umiejętność interpretacji wyników są nieocenione w podejmowaniu decyzji biznesowych. Sztuczna inteligencja i automatyzacja stają się integralną częścią wielu branż, dlatego umiejętność pracy z tymi technologiami jest coraz bardziej pożądana. Znajomość podstaw AI, programowania oraz rozumienie procesów automatyzacji to kompetencje, które będą najważniejsze na rynku pracy przyszłości.
W dynamicznie zmieniającym się środowisku pracy zdolność do adaptacji i ciągłej aktualizacji wiedzy i umiejętności to sprawa pierwszorzędnej wagi. Dodatkowo to, co często najlepiej pozwala na efektywne realizowanie zadań i projektów, to umiejętność komunikacji i współpracy w zróżnicowanych zespołach. Jednym z najważniejszych wyzwań jest oczywiście rosnąca rola sztucznej inteligencji. Jak oswajać tę technologię? Wiemy przecież, iż będzie ona coraz bardziej istotna niemal w każdej dziedzinie naszego życia, zwłaszcza w przyszłej pracy.
Oswajanie z technologią sztucznej inteligencji powinno zaczynać się w szkole podstawowej poprzez wprowadzenie do programów nauczania podstaw AI i jej zastosowań. Ważne jest również organizowanie warsztatów pokazujących praktyczne zastosowania AI w różnych dziedzinach życia oraz uwzględnienie etycznych aspektów związanych z AI. kooperacja z firmami technologicznymi może znacząco w tym procesie pomóc. Raport Stanford University „Artificial Intelligence and Life in 2030” podkreśla znaczenie edukacji AI. Edukacja w zakresie sztucznej inteligencji powinna obejmować zarówno teoretyczne podstawy, jak i praktyczne zastosowania. Wprowadzenie AI do programów nauczania pomoże uczniom zrozumieć, jak działają algorytmy, jak są trenowane modele AI i jakie mogą być zastosowania tych technologii. Warsztaty i zajęcia praktyczne, podczas których uczniowie mogą eksperymentować z tworzeniem prostych modeli AI, mogą znacząco zwiększyć ich zainteresowanie technologią.
Przykłady zastosowań AI takie jak rozpoznawanie obrazów, przetwarzanie języka naturalnego czy automatyzacja procesów mogą pokazać uczniom, jak szerokie i różnorodne są możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji. Etyczne aspekty związane z AI są równie ważne. Uczniowie powinni być świadomi potencjalnych zagrożeń i odpowiedzialności związanej z tworzeniem i wykorzystywaniem technologii AI. Rozważania etyczne powinny obejmować kwestie prywatności, bezpieczeństwa danych oraz potencjalnego wpływu AI na rynek pracy i społeczeństwo.
To ogromny zakres spraw. I to niezwykle istotnych dla naszej przyszłości. Dlatego takie tematy znalazły się w naszych programach o AI.
W 6. edycji Uniwersytetu Sukcesu zaprojektowany został dodatkowy kurs, który dla części stypendystek może przerodzić się w główną oś budowania umiejętności. przez cały czas w ofercie pojawią się kursy przygotowujące do wykonywania wybranych zawodów IT, ale będą uzupełnione o to, jak wykorzystać AI. Ponadto pojawią się webinary, szkolenia i inne materiały dydaktyczne pozwalające na praktyczne wykorzystywanie sztucznej inteligencji w codziennej pracy, bez względu na branżę.
Podobnie rozpoczynające się od września tego roku programy edukacyjne również zostaną wzbogacone o tematy AI. Zadbamy o zrozumienie tego pojęcia przez dzieci i młodzież, a także wprowadzimy nauczycieli w możliwości korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w pracy.
Październikowa konferencja Masters&Robots Youth pozwoli młodym ludziom na wejście w świat technologii i rozwoju na nowoczesnym rynku pracy. Wszystko po to, aby odbiorcy naszych działań mogli zdobyć kompetencje do wykonywania zawodów przyszłości, czyli takich, które dopiero się pojawią.
Czy jest taka potrzeba, żeby wdrożyć edukację cyfrową np. do podstawy programowej? Czy angażujecie się w działania mające na celu tego typu zmiany systemowe?
Tak, oprócz wspomnianych wcześniej programów jako Fundacja Digital University aktywnie angażujemy się w działania mające na celu wdrożenie edukacji cyfrowej do podstawy programowej. Współpracujemy z decydentami, organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami edukacyjnymi, uczestniczymy w wielu konferencjach branżowych i spotkaniach konsultacyjnych. Naszym celem jest stworzenie kompleksowego systemu wsparcia dla nauczycieli. Działania obejmują organizację warsztatów i webinarów dla nauczycieli, aby mogli oni skutecznie wprowadzać elementy edukacji cyfrowej do swoich lekcji. Wdrażamy również materiały edukacyjne, które wspierają nauczycieli w tym procesie. Współpracujemy z ekspertami w dziedzinie edukacji i technologii, aby tworzyć programy, które są aktualne i odpowiadają na współczesne wyzwania. kooperacja z instytucjami edukacyjnymi pozwala nam na testowanie innowacyjnych metod nauczania, które mogą być później wykorzystywane na szerszą skalę.
Fundacja aktywnie uczestniczy też w konsultacjach społecznych dotyczących reformy edukacji, przedstawiając rekomendacje oparte na wypróbowanych przez nas praktykach i najnowszych badaniach. Jesteśmy przekonani, iż edukacja cyfrowa jest niezbędnym elementem współczesnego systemu edukacji i robimy wszystko, aby jej wdrożenie było jak najbardziej efektywne i dostosowane do potrzeb uczniów oraz nauczycieli.
Jak widzicie w Fundacji przyszłość edukacji w kontekście ciągłego postępu technologicznego? Czego będą uczyły szkoły w przyszłości?
Cóż, chyba nie będzie czymś zaskakującym, jeżeli powiem, iż przyszłość edukacji będzie w dużej mierze wspierana przez zaawansowane technologie takie jak sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe. Programy nauczania będą obejmować nie tylko tradycyjne przedmioty, ale także umiejętności przyszłości takie jak programowanie, analiza danych, myślenie projektowe i etyka technologiczna. Tego chyba domyślają się też wszyscy uczniowie i młodzi pracownicy wchodzący na rynek pracy.
Mówiłam też wcześniej o umiejętnościach miękkich, i one również, poza tymi bardzo konkretnymi, będą niezwykle przydatne. Szkoły będą kłaść na nie większy nacisk. Będą rozwijać m.in. krytyczne myślenie, kreatywność, umiejętność współpracy i rozwiązywania problemów. To wszystko jest i będzie najważniejsze w zmieniającym się świecie pracy.
Nowe technologie takie jak wirtualna i rozszerzona rzeczywistość, będą wykorzystywane do tworzenia interaktywnych i angażujących doświadczeń edukacyjnych. Nauczyciele będą odgrywać rolę mentorów i przewodników, wspierając uczniów w odkrywaniu ich pasji i rozwijaniu indywidualnych talentów. kooperacja z ekspertami i praktykami z różnych dziedzin pozwoli na wprowadzenie praktycznych aspektów do procesu nauczania, przygotowując uczniów do realiów rynku pracy przyszłości. Edukacja będzie bardziej globalna i dostępna, dzięki platformom e-learningowym i międzynarodowym projektom edukacyjnym, co umożliwi uczniom z różnych części świata współpracę i wymianę doświadczeń.
Ela Wojciechowska, prezeska Fundacji Digital University, jest autorką Uniwersytetu Sukcesu, rocznego programu edukacyjnego wspierającego młode kobiety z domów dziecka i rodzin w trudnej sytuacji materialnej w zdobyciu atrakcyjnego zawodu przyszłości. Zainicjowała programy Be.Eco i Be.Net – projekty skierowane do nauczycieli i pogłębiające ich wiedzę z zakresu ekologii i bezpieczeństwa w sieci. Jest ambasadorką inicjatywy „Projektujemy przyszłość. Edukacja” i reprezentuje Fundację Digital University w dwóch komisjach przy biurze Rozwoju Gospodarczego Urzędu m.st. Warszawy – Branżowej Komisji Dialogu Społecznego ds. Przedsiębiorczości oraz Branżowej Komisji Dialogu Społecznego ds. Cyfryzacji. Więcej informacji tu.
Czytaj też: Kobiety w IT naprawdę zarabiają mniej! Mamy na to dane!
Czytaj też: Chcesz zatrudnić młodego pracownika z kompetencjami cyfrowymi? Wybierz kobietę!
Źródło zdjęcia: Fundacja Digital University
