W obliczu rosnącej presji regulacyjnej oraz rygorystycznych sankcji za praktyki antykonkurencyjne nowe wyjaśnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) dotyczące programu leniency nabierają szczególnego kontekstu.

Wysokie ryzyko finansowe

UOKiK jasno, iż konsekwencje udziału w zmowie mogą być drastyczne:

• Firma może zostać ukarana kwotą sięgającą 10% jej rocznego obrotu, co stanowi realne zagrożenie dla rentowności i reputacji.

• Osoby zarządzające – menedżerowie – mogą być obciążone karą finansową do 2 milionów złotych, jeżeli ich działania przyczyniły się do porozumienia ograniczającego konkurencję.

Takie stawki sprawiają, iż potencjał kosztowy jest na tyle duży, iż zabezpieczenia compliance i kooperacja z organem stają się niezbędne.

Program łagodzenia kar, czyli narzędzie współpracy

Leniency (łagodzenie kar) to mechanizm, który działa na korzyść firm i menedżerów decydujących się na współpracę z UOKiK:

• Pozwala uniknąć całej kary lub znacznie ją obniżyć — pod warunkiem iż wnioskodawca przedstawi urzędowi wiarygodne dowody na istnienie porozumienia ograniczającego konkurencję.

• W praktyce leniency funkcjonuje podobnie do instytucji „świadka koronnego” w systemie karnym: najważniejsze jest nie tylko przyznanie się do zmowy, ale także aktywna kooperacja i udostępnienie dokumentów, korespondencji, protokołów czy innych istotnych materiałów.

• Program jest w Polsce obecny od dłuższego czasu – od wielu lat korzystają z niego zarówno przedsiębiorstwa, jak i menedżerowie, co potwierdza, iż jest to narzędzie realne i skuteczne w praktyce urzędowej.

Alternatywna ścieżka: anonimowi sygnaliści

UOKiK przypomina, iż leniency to nie jedyny sposób ujawnienia zmowy:

• Urząd prowadzi specjalną platformę, przez którą byli lub obecni pracownicy firm mogą anonimowo zgłaszać nielegalne porozumienia.

• System anonimowości jest najważniejszy — umożliwia informatorom przekazywanie wiedzy bez obaw o reperkusje w miejscu zatrudnienia.

• Dzięki takim sygnałom UOKiK może pozyskać informacje, które samodzielnie byłyby trudne do zidentyfikowania – co zwiększa skuteczność kontroli rynku.

Rekomendacje dla przedsiębiorców i menedżerów

Na podstawie nowych wyjaśnień UOKiK można sformułować konkretne zalecenia:

1. Ocena ryzyka: Każda spółka powinna przeprowadzić dogłębną analizę ryzyka zmów rynkowych. Warto zwrócić uwagę na sektory, w których konkurencja może być ograniczana — np. w przetargach, ustalaniu cen czy podziale rynku.

2. Budowanie kultury compliance: najważniejsze jest wdrożenie procedur wewnętrznych przeciwdziałających zmowom: szkolenia, audyty, rejestracja korespondencji, transparentne procesy decyzyjne.

3. Decyzja o leniency: jeżeli firma uczestniczyła w zmowie lub istnieje ryzyko takiej współpracy — opłaca się rozważyć wniosek o leniency. Warto jednak przygotować solidną dokumentację i skonsultować się z ekspertami – prawnicy mogą pomóc w przygotowaniu wniosku i strategii współpracy z urzędem.

4. Wykorzystanie systemu sygnalistów: Pracodawcy powinni zachęcać pracowników do korzystania z anonimowej platformy UOKiK, a jednocześnie zapewnić im wsparcie i ochronę w ramach polityki etycznej firmy.

5. Stały dialog z prawnikiem: W sytuacji podejrzenia zmowy czy ryzyka postępowania antykonkurencyjnego, warto korzystać z doradztwa specjalistów od prawa konkurencji – już od etapu wnioskowania o leniency, ale także przy ocenie struktury grup kapitałowych i możliwych sankcji.

Źródło: UOKiK

Wyszukując oferty, stawiam na te najbardziej opłacalne. Wybierając poniższe usługi, wspierasz blog.