Trzy europejskie instytucje naukowe z Niemiec, Szwecji i Szwajcarii zdecydowały się wstrzymać realizację nowych projektów badawczych z partnerami z Chin. Powodem tej decyzji są obowiązujące od 2021 roku surowe chińskie przepisy dotyczące ochrony danych, które uniemożliwiają przekazywanie tzw. „ważnych danych” poza granice Chin bez uprzedniej zgody tamtejszych władz.
Główną trudnością związaną z chińskimi przepisami dotyczącymi ochrony danych jest ich niejasność – brakuje precyzyjnej definicji, co dokładnie oznacza termin „ważne dane”. Szwajcarska fundacja badawcza podkreśla, iż ta niejednoznaczność wywołuje niepewność wśród naukowców, którzy nie są pewni, kiedy ich działania mogą skutkować sankcjami. Z kolei niemiecka agencja zwraca uwagę, iż w praktyce „wywóz” takich danych z Chin stał się niemal niemożliwy.
Najbardziej dotknięte są dziedziny związane ze zdrowiem publicznym, w tym badania nad wirusami, pandemią COVID-19, antybiotykoopornością oraz analizą jakości powietrza i zmian klimatycznych. Zawieszenie współpracy negatywnie wpłynęło na międzynarodowe projekty dotyczące transmisji wirusów, rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki i monitorowania wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie mieszkańców miast. Wszystkie te przedsięwzięcia wymagały swobodnej wymiany danych między naukowcami z Europy i Chin.
Eksperci ostrzegają, iż obecne ograniczenia mogą znacząco spowolnić postęp w zwalczaniu pandemii i innych globalnych wyzwań zdrowotnych. Jan Palmowski z europejskiej sieci uniwersytetów wskazuje, iż skuteczna walka z COVID-19 była możliwa właśnie dzięki szybkiej i otwartej wymianie danych na arenie międzynarodowej.
Chińskie ministerstwo nauki nie odniosło się do pytań o możliwość złagodzenia tych regulacji, choć niektórzy eksperci wyrażają nadzieję, iż presja ze strony Europy i USA może w przyszłości skłonić Chiny do większej otwartości w zakresie współpracy naukowej i wymiany danych.
Które dokładnie instytucje zdecydowały o zawieszeniu nowych projektów z chińskimi partnerami z powodu chińskich przepisów dotyczących ochrony danych? Oto one:
- Niemiecka Wspólnota Badawcza (Deutsche Forschungsgemeinschaft, DFG) – główna niemiecka organizacja finansująca badania naukowe.
- Szwedzka Fundacja na rzecz Strategicznych Badań (Swedish Foundation for Strategic Research, SSF) – jedna z kluczowych szwedzkich instytucji wspierających naukę.
- Szwajcarska Narodowa Fundacja Nauki (Swiss National Science Foundation, SNSF) – główny szwajcarski organ finansujący badania naukowe.
