„Obecna sytuacja jest postrzegana jako poważne zagrożenie dla rozwoju polskiego sektora kosmicznego i zaprzepaszczenie dorobku ostatnich lat”. Tak twierdzą sygnaliści, alarmujący o złej sytuacji w Polskiej Agencji Kosmicznej.
O liście sygnalistów napisał Karol Wójcicki, popularyzator nauki prowadzący bloga „Z głową w gwiazdach”. Nie wiadomo, kto jest autorem apelu, ale niewykluczone, iż odpowiedzialni są sami pracownicy Polskiej Agencji Kosmicznej, chcący ujawnić, jak wygląda sytuacja za kulisami. A nie dzieje się ponoć dobrze, mówiąc bardzo delikatnie.
Dowodem na chaos jest m.in. zwolnienie rzeczniczki POLSA na dwa tygodnie przed lotem Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, co doprowadziło do paraliżu komunikacyjnego. Teraz doszło do tego odwołanie dyrektorki misji IGNIS w POLSA dr Aleksandry Bukały, odpowiedzialnej nie tylko za sukces, ale też dalsze jej promowanie – jak zwracają uwagę sygnaliści. Na koordynatora misji powołano zaś pracownika „bez jakiegokolwiek doświadczenia organizacyjnego”. Zdaniem autorów listów celem jest osłabienie efektów misji IGNIS.
Lista zarzutów jest długa
Sygnaliści wspominają o braku decyzyjności, braku współpracy z sektorem kosmicznym, unikaniu dziennikarzy, nieprofesjonalnie prowadzonych konferencjach prasowych czy pomijanie ważnych wydarzeń, na których warto byłoby się pokazać. Rządził „strach przed jakąkolwiek konfrontacją”, twierdzą autorzy listu.
Równocześnie sytuacja jest niezwykle poważna, ponieważ POLSA utraciła zdolność i w zakresie współpracy z kimkolwiek. Brak decyzji w zakresie współpracy międzynarodowej, w tym niepodpisanie umowy o współpracy polsko-japońskiej, spowodował zaprzepaszczenie potencjalnych kontraktów o wartości wielu milionów złotych dla polskiego przemysłu kosmicznego – czytamy.
Z kolei nieobecność polskiej delegacji na spotkaniu sygnatariuszy Artemis Accords podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego (IAC) w Sydney doprowadziła do „faktycznego wycofania Polski z międzynarodowego dialogu dotyczącego rozwoju technologii kosmicznych”.
Agencja nie wystosowała również zaproszenia dla polskiego astronauty, mimo iż jego obecność stanowiłaby „naturalny element promocji misji IGNIS i polskiego udziału w programach ESA”. Tymczasem reszta załogi Ax-4 była obecna.
Autorzy listu uważają, iż odpowiedzialność spada na barki nowej prezeski POLSA, dr Martę Wachowicz, która zastąpiła na stanowisku odwołanego w marcu 2025 r. prof. dr hab. Grzegorza Wrochnę
Nowa prezes nie posiadała doświadczenia w kierowaniu dużymi instytucjami ani w zarządzaniu projektami o zasięgu międzynarodowym. Jej dotychczasowe doświadczenie ograniczało się do niewielkich zespołów administracyjnych i swojej działalności prywatnej o marginalnej skali. Po objęciu funkcji prezes Wachowicz rozpoczęła reorganizację Agencji, której skutkiem była likwidacja kluczowych komórek merytorycznych i znaczący rozrost struktur biurokratycznych. Likwidacja Departamentu Informacji i Promocji oznaczała w praktyce rezygnację z realizacji jednego z ustawowych zadań Agencji – promocji polskiego sektora kosmicznego – oskarżają autorzy.
Proces decyzyjny w Agencji uległ istotnemu spowolnieniu – uważają sygnaliści. Zwracają uwagę, iż Wachowicz miała wielokrotnie powtarzać, iż „nie ma sensu promować misji” i iż choćby „nie ma czasu spotykać się z astronautą”.
Po co to wszystko? Przykre, zakulisowe gierki
Jednocześnie osłabienie roli Agencji wydaje się mieć na celu wzmocnienie podobnej jednostki, która powstaje w Ministerstwie Obrony Narodowej. Osłabienie POLSA i przeniesienie kompetencji na MON może też być związane z chęcią wzmocnienia roli obronności w działaniach agencji, przy jednoczesnym osłabieniu nakładów na finansowanie badań eksploracyjnych, które są największym elementem polskiego systemu kosmicznego. Jednocześnie wraz ze zbliżającym się posiedzeniem ministrów państw członkowskich ESA, które zakłada finansowanie na kolejne lata, widać, iż Prezes POLSA nie jest tym zainteresowana, ani nie jest zainteresowana głosem sektora, którego propozycje zlekceważyła przekazując ustalenia bez żadnych wskazanych przez sektor w ostatnich miesiącach – czytamy.
Jak piszą sygnaliści, „utracono szansę na wykorzystanie sukcesu misji Sławosza Uznańskiego do promocji polskich technologii kosmicznych, zaniedbano współpracę międzynarodową, a Agencja straciła zaufanie partnerów krajowych i zagranicznych”.
Obecna sytuacja jest postrzegana jako poważne zagrożenie dla rozwoju polskiego sektora kosmicznego i zaprzepaszczenie dorobku ostatnich lat – podsumowują.
Zdjęcie główne: Verconer / Shutterstock
