13 grudnia 2024 r. rozpoczęto stosowanie nowej regulacji unijnej, która obowiązuje bezpośrednio we wszystkim państwach Unii Europejskiej. Chodzi o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. (General Product Safety Regulation; „GPSR”). Nowe przepisy zastępują obowiązującą dotychczas dyrektywę (a więc akt prawny, który nie obowiązywał bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich) i ma na celu podniesienie standardów bezpieczeństwa produktów oferowanych konsumentom oraz dostosowanie prawa do rzeczywistości gospodarki cyfrowej. Nowością jest nałożenie szeregu obowiązków na platformy internetowe, za pośrednictwem których sprzedawane są produkty innych podmiotów.
Rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych
Przed rozpoczęciem stosowania GPSR obowiązki dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa produktów spoczywały na producentach, importerach i dystrybutorach. w tej chwili do wskazanego katalogu podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo produktów dołączono platformy zakupowe online – takie jak Allegro, Amazon, czy Temu. Skończyły się czasy wyłącznego pośrednictwa tych platform w handlu – od 13 grudnia 2024 r. muszą one aktywnie monitorować bezpieczeństwo sprzedawanych produktów.
Rozszerza się krąg podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo produktów. Do grupy importerów, producentów, dystrybutorów dołączają platformy zakupowe online. I to jest nowość! Bez względu na to jak kanał konsument wybierze, powinien mieć możliwość zakupu bezpiecznego produktu.~ Małgorzata Cieloch Rzeczniczka Prasowa UOKiK
Obowiązki platform e-commerce
W związku z rozpoczęciem stosowania GPSR platformy e-commerce są zobowiązane do monitorowania ofert i usuwania tych, które nie spełniają wymagań bezpieczeństwa (zarówno, jeżeli same stwierdzą, iż produkt jest niebezpieczny, jak i wtedy, kiedy organ nadzoru nakaże usunięcie oferty). jeżeli platforma zakupowa nie podejmie odpowiednich działań, poniesie odpowiedzialność.
W związku z powyższym internetowe platformy zakupowe powinny opracować i wdrożyć procedury reagowania na zgłoszenia o niebezpiecznych produktach. Kolejny obowiązek to wyznaczenie pojedynczego punktu kontaktowego umożliwiającego bezpośrednią komunikację drogą elektroniczną z organami nadzoru rynku państw członkowskich na temat problemów związanych z bezpieczeństwem produktów, a także punkt kontaktowy umożliwiający konsumentom bezpośrednią i szybką komunikację z nimi w związku z kwestiami bezpieczeństwa produktów. Dostawcy platform e-commerce muszą także zarejestrować się na portalu Safety Gate i wskazać tam wyznaczony punkt kontaktowy. Wskazany portal to unijna platforma i system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych. Przedsiębiorcy mogą (a w zasadzie muszą) tam przesyłać zgłoszenia o niebezpiecznych produktach, a konsumenci dowiadywać się o ostrzeżeniach dotyczących produktów niebezpiecznych.
Produkt niebezpieczny – nowości w definicji
Artykuł 6 GPSR określa, jakie aspekty należy wziąć pod uwagę, aby dany produkt można było uznać za bezpieczny. Co ciekawe, aktualnie jednym z kryteriów uznania danego produktu za bezpieczny – oczywiście, jeżeli wymaga tego charakter produktu – są odpowiednie adekwatności cyberbezpieczeństwa niezbędne do ochrony produktu przed wpływami zewnętrznymi, w tym działających w złej wierze osób trzecich, w przypadku gdy taki wpływ mógłby oddziaływać na bezpieczeństwo produktu, w tym możliwość utraty połączenia. Przekładając na język ludzki i mówiąc w uproszczeniu – rozporządzenie odnosi się w tym zakresie do bezpieczeństwa produktów, które łączą się z Internetem. By można uznać je za bezpieczne, muszą one być odpowiednio chronione przed atakami hackerskimi i innymi zagrożeniami cybernetycznymi. GPSR dostosowuje więc kwestie bezpieczeństwa produktów do realiów rynkowych i okoliczności tworzenia coraz to nowych produktów „inteligentnych”, których działanie wymaga połączenia z Internetem (IoT, urządzenia wykorzystujące AI).
Przykładowe urządzenie podłączone do Internetu 😉Konsekwencje nieprzestrzegania rozporządzenia
Samo GPSR nie określa wprost kar, jakie grożą podmiotom, które nie będą realizowały nałożonych na nie obowiązków z zakresu bezpieczeństwa produktów. Rozporządzenie zostawia w tym zakresie działanie państwom członkowskim, które na poziomie krajowym powinny przyjąć odpowiednie przepisy regulujące w szczególności właśnie sankcje za naruszenie przepisów. Aktualnie w Polsce nie ma jeszcze projektu odpowiedniej ustawy, jednak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów informuje, iż prace w tym zakresie już trwają. Prezes UOKiK przewiduje m.in. podwyższenie kar administracyjnych za wprowadzenie do obrotu produktu niebezpiecznego ze 100 tys. zł do 1 mln zł.
