Podczas watykańskiego seminarium „Digital Rerum Novarum: Artificial Intelligence for Peace, Social Justice, and Integral Human Development” Kościół katolicki wezwał do opracowania wspólnego, globalnego systemu regulacji sztucznej inteligencji. Papież Leon XIV ostrzegł przed „technicznym wyścigiem zbrojeń” i wezwał do odwagi w działaniu na rzecz pokoju i sprawiedliwości społecznej.
Watykan: AI musi służyć człowiekowi, nie odwrotnie
Spotkanie zorganizowane 16–17 października 2025 r. przez Papieską Akademię Nauk Społecznych odbyło się pod hasłem „Digital Rerum Novarum”. Nazwa nawiązuje do encykliki Rerum Novarum papieża Leona XIII z 1891 r., poświęconej przemianom społecznym epoki industrialnej. Tym razem centrum refleksji stanowiła sztuczna inteligencja jako siła, która może zmienić świat równie głęboko, jak rewolucja przemysłowa ponad sto lat temu.
Papież Leon XIV, pierwszy Amerykanin na Stolicy Piotrowej, podkreślił, iż AI jest wyjątkowym osiągnięciem ludzkiego umysłu, ale pozostaje przede wszystkim narzędziem, które musi służyć człowiekowi i dobru wspólnemu. W swoim wystąpieniu powtórzył słowa papieża Franciszka, iż technologia ta, choć imponująca, nie może prowadzić do pogłębiania nierówności i degradacji pracy ludzkiej.
Postulat globalnych regulacji i „odwagi rozbrojenia”
Uczestnicy seminarium wezwali do stworzenia wspólnych, wiążących ram prawnych dla rozwoju i wykorzystania sztucznej inteligencji. Ich zdaniem obecne inicjatywy, takie jak unijne AI Act czy amerykańskie wytyczne dla firm technologicznych, są zbyt rozproszone, by skutecznie przeciwdziałać ryzykom społecznym i etycznym.
Watykan proponuje, by nowy system miał charakter międzynarodowy i obejmował mechanizmy egzekwowania zasad etyki oraz przejrzystości działania algorytmów. Papież Leon XIV zaapelował o „śmiałość w rozbrojeniu technologicznym”, czyli zatrzymanie globalnego wyścigu w tworzeniu coraz potężniejszych modeli AI bez odpowiedzialności za skutki.
Podczas obrad poruszono również temat tzw. „neuro-praw”, które mają chronić człowieka przed inwazyjnymi technologiami łączącymi sztuczną inteligencję z interfejsami mózg–komputer. Wskazano, iż rozwój takich rozwiązań, jak chip Neuralink Elona Muska, wymaga szczególnej ochrony prywatności i tożsamości człowieka.
Nowa sieć wiedzy i odpowiedzialności
Jednym z praktycznych rezultatów spotkania było powołanie AI Knowledge Network for Integral Human Development w Ameryce Łacińskiej. Sieć ma łączyć naukowców, instytucje edukacyjne i ekspertów zajmujących się etyką sztucznej inteligencji, a także wspierać projekty wykorzystujące AI w służbie rozwoju społecznego.
Watykańscy przedstawiciele zwrócili też uwagę na rosnące zużycie energii przez centra danych i potrzebę łączenia rozwoju technologicznego z troską o środowisko.
Wpływ Watykanu na debatę o AI
Choć Kościół katolicki nie ma formalnej władzy w zakresie globalnych regulacji technologii, jego głos w sprawach etyki ma znaczenie. Watykan uczestniczy w dialogu z ONZ, UNESCO i Komisją Europejską, a jego stanowisko często wyznacza moralne kierunki dla debat o granicach postępu.
