Pozwolenie na broń palną w Polsce – problematyka ogólna

security-ops.pl 1 rok temu

Współczesny, dynamiczny wzrost zainteresowania cywilnym posiadaniem broni palnej w Polsce wykracza poza charakterystykę długookresowego trendu, wskazującego od kilkunastu lat na stopniowe powiększanie się liczby posiadaczy broni palnej oraz liczby posiadanej broni w Polsce. Zarówno w kontekście lawinowo narastającej liczby wniosków o wydanie pozwolenia na broń palną, jak i funkcjonowania w debacie publicznej wielu stereotypów dotyczących funkcjonującego systemu regulacji cywilnego dostępu do broni palnej w RP, istotne jest precyzyjne omówienie poszczególnych elementów procesu nabywania pozwolenia na broń.

Tekst: Aleksy Borówka

W niniejszym artykule omówiona została ogólna charakterystyka systemu regulacji cywilnego posiadania broni palnej w Polsce wraz z poradami praktycznymi, które warto rozważyć przed podjęciem starań na rzecz uzyskania odpowiedniego pozwolenia na broń palną. Lektura artykułu pomóc może nie tylko w podjęciu decyzji, ale także racjonalnym zaplanowaniu procesu nabywania pozwolenia na broń palną i do tego zakresu Ustawy o broni palnej i amunicji ograniczony został niniejszy artykuł.

System administracyjnej reglamentacji dostępu do broni palnej

W Polsce funkcjonuje system administracyjnej reglamentacji dostępu do broni palnej. W szczególności oznacza to, iż dostęp do broni palnej nie jest uprawnieniem obywatela, decyzyjność w zakresie wydawania pozwoleń na broń palną jest kompetencją określonych organów administracji państwowej, a uzyskanie pozwolenia na broń palną obwarowane jest wieloma warunkami, których spełnienie w praktyce nie gwarantuje uzyskania pozwolenia na broń palną. Polski system cywilnego dostępu do broni palnej ma charakter restrykcyjny, natomiast nie należy klasyfikować go wśród najbardziej restryktywnych systemów regulowania cywilnie posiadanej broni palnej na świecie, do których należy m.in. system brytyjski. W XXI wieku doszło jednak do istotnej ewolucji, w której w szczególności wyroki sądów wskazały na bezzasadność odmowy wydania pozwolenia na broń palną w przypadku spełnienia wszystkich warunków jej posiadania wyłącznie ze względu na decyzyjność organu wydającego pozwolenie na broń. Proces nabywania pozwolenia na broń porównać można do procesu uzyskiwania uprawnień do kierowania pojazdami silnikowymi. Równolegle do chęci, czasu i pieniędzy niezbędnych do sfinalizowania wysiłku na rzecz otrzymania uprawnienia, konieczne jest spełnienie i udokumentowanie wielu warunków.

Fot. Źródło: AdobeStock

Warunki konieczne cywilnego posiadania broni palnej w Polsce

Bez względu na cel posiadania broni palnej, każda osoba, ubiegająca się o wydanie pozwolenia na broń palną, musi spełnić katalog warunków koniecznych:

  • niestanowienie zagrożenia dla siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
  • niekaralność za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
  • brak skazania prawomocnym orzeczeniem sądu za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu lub przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, które zostało popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia;
  • ukończenie 21 lat albo co najmniej 18 lat w przypadku wniosku szkoły, organizacji sportowej, stowarzyszenia obronnego lub Polskiego Związku Łowieckiego, w przypadku ubiegania się o pozwolenie na broń do celów sportowych lub do celów łowieckich;
  • posiadanie miejsca stałego pobytu na terytorium RP;
  • brak zaburzeń psychicznych lub znacznego ograniczenia sprawności psychofizycznej lub istotnych zaburzeń funkcjonowania psychologicznego;
  • brak uzależnienia od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych.

W przypadku braku niespełnienia któregokolwiek z wyżej wymienionych warunków, nie można uzyskać pozwolenia na posiadanie broni palnej. Kwestia oceny niestwarzania zagrożenia przez osobę ubiegającą się o wydanie pozwolenia na broń palną leży po stronie Policji, natomiast obowiązkiem wnioskującego jest przedstawienie dokumentacji, poświadczającej o przebytym badaniu psychologicznym i o spełnieniu innych warunków. W przypadku, gdy właściciel pozwolenia na broń palną przestanie spełniać jakikolwiek z tych warunków, uprawnienie zostanie cofnięte. Co istotne, osoby posiadające pozwolenie na broń palną podlegają co 5 lat badaniom zdrowia psychicznego, a Policja jest uprawniona między innymi do kontroli spełnienia obowiązków adekwatnego przechowywania broni palnej. Warto podkreślić, iż cywilne posiadanie broni palnej to przede wszystkim znacznie wyższy poziom stałej odpowiedzialności posiadacza broni aniżeli osoby nieposiadającej takiego uprawnienia, wykraczającej poza kwestie związane z adekwatnym nabywaniem, przechowywaniem, przenoszeniem, noszeniem, używaniem czy zbywaniem broni palnej.

Definicja broni palnej i broń palna, którą można posiadać bez pozwolenia

Wbrew obiegowym opiniom, w Polsce istnieją rodzaje broni palnej, które można posiadać bez pozwolenia na broń, a zatem spełniające normę „powszechnego” dostępu do broni palnej. Znane jako „czarnoprochowce”, wszystkie rodzaje broni palnej rozdzielnego ładowania, wytworzone przed 1885 roku lub jej repliki (w tym współczesne!), nie podlegają wymogowi posiadania pozwolenia. Jedynymi barierami jej nabycia jest pełnoletność oraz bariera finansowa. Warto podkreślić, iż repliki broni czarnoprochowej są zwykle tańsze od broni palnej strzelającej amunicją scaloną. Co istotne, broń czarnoprochowa jest bronią palną a w związku z tym należy stosować względem niej takie same procedury bezpieczeństwa, jak w przypadku dowolnej innej broni palnej, i legalnie można z niej strzelać wyłącznie na strzelnicach. Brak barier prawnych i istotnych barier finansowych skłania ku refleksji nad funkcjonującym w debacie publicznej stereotypie o związku powszechnego dostępu do broni palnej z liczbą masowych strzelanin, który został wielokrotnie naukowo obalony.

Jedną z najistotniejszych kwestii jest obowiązująca definicja broni palnej o brzmieniu: „W rozumieniu ustawy bronią palną jest każda przenośna broń lufowa, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub większej liczby pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego”. Istotna jest także definicja uzupełniająca: „rozumieniu ustawy za dający się przystosować do miotania jednego lub większej liczby pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego uznaje się przedmiot, który ze względu na swoją budowę lub materiał, z którego jest wykonany, może być łatwo przerobiony w celu miotania”. Zatem, każde urządzenie miotające jakąkolwiek substancję w wyniku oddziaływania materiału miotającego, jest bronią palną, w tym urządzenia, które będą tak działały po łatwej do wykonania przeróbce czy przeróbkach. Bez względu na zdolność do wystrzeliwania pocisku lub brak, energię kinetyczną pocisku przekraczającą czy nieprzekraczającą limitu przyjętego dla broni pneumatycznej (17 J), klasyfikacja urządzenia jako broni palnej opiera się o reakcję gwałtownego spalania materiału miotającego (np. prochu), który powodując rozprężenie gazów, jest w stanie miotać pocisk albo jakiekolwiek substancje w tym wyłącznie będące efektem omawianej reakcji spalania.

W związku z powyższym, chociaż broń palna niezdolna do wystrzeliwania pocisków ma wielokrotnie niższy potencjał oddziaływania kinetycznego, to posiadanie broni palnej alarmowej bez pozwolenia jest legalne wyłącznie wtedy, gdy jest zasilana nabojami ślepymi
w kalibrze równym lub mniejszym 6 mm. Ostatnim z rodzajów broni palnej, na którą niewymagane jest pozwolenie, jest broń palna pozbawiona cech użytkowych – taka, z której niemożliwe jest oddanie strzału. Warto podkreślić, iż uznanie broni palnej za broń palną pozbawioną cech użytkowych następuje po dokonaniu licznych przeróbek broni, przykładowo zaczopowania lufy, przewiercenia komory nabojowej czy pozbawieniu funkcjonalności różnych mechanizmów przez uprawnione podmioty.

Rodzaje pozwoleń na broń palną, rodzaje broni palnej możliwe do legalnego posiadania oraz ważne przyczyny posiadania broni palnej

Rodzaje pozwoleń na broń wraz z przyporządkowaniem broni, którą legalnie można posiadać na podstawie określonego pozwolenia oraz ważne przyczyny posiadania broni palnej, przedstawia tabela 1.

Źródło: opracowanie własne na podstawie przepisów Ustawy o broni i amunicji.

Rozpoczynając omawianie poszczególnych rodzajów pozwoleń, konieczne jest omówienie ważnej przyczyny posiadania broni palnej. Zarówno na podstawie funkcjonującego systemu administracyjnej reglamentacji cywilnego dostępu do broni palnej, jak i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/555, osoba ubiegająca się o pozwolenie na broń musi wskazać istotną przyczynę posiadania broni palnej. Wymienione w Ustawie o broni palnej i amunicji (zwana dalej: „Ustawa”) ważne przyczyny posiadania broni palnej zostały przyporządkowane do poszczególnych rodzajów pozwolenia na broń palną i brak ich spełnienia oznaczać będzie przyczynę odmowy wydania pozwolenia albo cofnięcia posiadanych uprawnień.

Pozwolenie na broń palną do celów ochrony osobistej oraz pozwolenie na broń palną do celów ochrony osób lub mienia wymaga udowodnienia stałego, ponadprzeciętnego i realnego zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby wnioskującej, dotyczy zatem wyłącznie sytuacji uzasadniających posiadanie broni palnej w zamyśle możliwości wykorzystania jej do obrony koniecznej lub odparcia ataku na mienie. Co istotne, ocena stałości, ponadprzeciętnego charakteru oraz realności zagrożenia należy do dyskrecjonalności Policji, w związku z czym ustalenie niespełniania jakiegokolwiek elementu ważnej przyczyny posiadania broni palnej do celów ochrony osobistej czy osób i mienia oznaczać będzie brak albo utratę uprawnienia. Osoba, która uzyska pozwolenie na broń palną do celów ochrony osobistej, będzie mogła nabyć broń krótką palną, gazową lub alarmową; praktyka wskazuje, iż Policja wydaje najczęściej promesę na zakup wyłącznie jednej sztuki broni temu celowi. W przypadku osób chroniących życie i zdrowie lub mienie, istnieje możliwość uzyskania pozwolenia na broń samoczynną w postaci pistoletów maszynowych czy karabinków czy karabinów, broni palnej krótkiej czy broni gładkolufowej. Pozwolenie to kierowane jest przede wszystkim do kwalifikowanych pracowników ochrony, wykorzystujących broń palną w czynnościach zawodowych.

Fot. Źródło: AdobeStock

W przypadku braku zagrożenia dla życia i zdrowia i potrzeby wykorzystywania broni palnej do celów niekomercyjnych, Ustawa wskazuje dość szeroki katalog rodzajów pozwoleń. Pozwolenie na broń palną do celów łowieckich wydawane jest po spełnieniu licznych wymogów, związanych z uzyskaniem uprawnień do wykonywania polowania w ramach Polskiego Związku Łowieckiego. Jednakże, w tej chwili myśliwi nie mogą posiadać broni palnej krótkiej a wykorzystywanie tłumików huku do posiadanej broni długiej jest możliwe wyłącznie w przypadku osób upoważnionych do odstrzału sanitarnego zwierząt. Warto podkreślić, iż interpretacji MSWiA w sprawie używania tłumików huku przez myśliwych podczas strzelania na strzelnicy nie należy traktować na równi z literą Ustawy. W przypadku osób, które chcą posiadać broń palną do celów sportowych lub rekreacyjnych, zalecanym rodzajem pozwoleń jest połączenie pozwolenia na broń do celów sportowych z pozwoleniem na broń do celów kolekcjonerskich.

Pomimo konieczności posiadania kwalifikacji sportowych oraz licencji związku sportowego, pozwoli to na posiadanie praktycznie każdego rodzaju broni palnej możliwej do legalnego posiadania, ale także wydania znacznie większej liczby promes na zakup broni palnej przez Policję aniżeli w przypadku uzyskania wyłącznie jednego z tych rodzajów pozwolenia na broń. Warto podkreślić, iż istotną przyczyną posiadania broni palnej zarówno w przypadku pozwolenia na broń do celów sportowych, jak i do celów kolekcjonerskich czy do celów rekonstrukcji historycznych, jest udokumentowane członkostwo we adekwatnych stowarzyszeniach, co wiąże się z dodatkowymi zobowiązaniami czy opłacaniem składek członkowskich. Pozwolenie na broń palną do celów rekonstrukcji historycznych upoważnia do posiadania dowolnego rodzaju broni palnej, zasilanej amunicją ślepą, w tym samoczynnej. W przypadku dziedziczenia broni palnej czy nabycia jej własności w drodze konkursu czy nagrody, adekwatnym jest pozwolenie na broń do celów pamiątkowych.

Pozwolenie na broń palną do celów szkoleniowych skierowane zostało do osób, które zarówno posiadają uprawnienia do prowadzenia szkoleń z wykorzystaniem broni palnej, jak i prowadzą działalność gospodarcza w tym zakresie. Z uwagi na otwarty katalog pozwoleń na broń palną, istnieje możliwość wnioskowania o wydanie pozwolenia na broń w celach innych, niż opisane powyżej. Jednakże, niestandardowa droga oraz niejasność przepisów, dotyczących ważnej przyczyny posiadania broni palnej czy broni palnej możliwej do posiadania na podstawie takiego pozwolenia, pozwala wyłącznie przypuszczać swobodzie decyzyjności administracyjnej Policji w tym zakresie. Skłania ku temu także niewielka liczba wydanych dotychczas pozwoleń w celach innych, niż bezpośrednio wskazane w Ustawie.

Podsumowanie

W celu uzyskania pozwolenia na broń palną, należy przede wszystkim uzbroić się w cierpliwość, ponieważ uzyskanie uprawnienia zajmuje zwykle kilka miesięcy. Konieczne będzie także poświęcenie czasu, niezbędnego do opanowania umiejętności bezpiecznego posługiwania się bronią palną oraz wiedzy teoretycznej, obejmującej przede wszystkim aspekty prawne, zawarte w Ustawie o broni palnej i amunicji. Racjonalnie podliczając koszty, wraz z zakupem rozsądnej cenowo broni palnej krótkiej lub długiej, cały proces pochłonie około kilka tysięcy złotych.

Idź do oryginalnego materiału