Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) konsekwentnie kontynuuje działania mające na celu ochronę rolników przed nieuczciwym wykorzystywaniem przewagi kontraktowej przez dużych graczy na rynku rolno-spożywczym. Ostatnie zarzuty postawione spółkom Bunge Polska i Procam Polska stanowią kolejny, wyraźny sygnał, iż Urząd nie akceptuje praktyk polegających na niesprawiedliwym przerzucaniu ryzyka gospodarczego, w tym ryzyka siły wyższej, na słabszą stronę umowy.

Istota Zarzutów: Obciążanie Rolników Ryzykiem Siły Wyższej

Głównym przedmiotem zarzutów UOKiK wobec Bunge Polska (część międzynarodowego koncernu i producent m.in. oleju Kujawskiego) i Procam Polska (również duży odbiorca płodów rolnych w Europie) jest włączenie do kontraktów niekorzystnych postanowień umownych. Spółki te miały przerzucać na rolników-dostawców ryzyko związane z wystąpieniem tzw. siły wyższej, czyli zdarzeń losowych, na które rolnicy nie mają wpływu i którym nie mogą zapobiec – takich jak susza, przymrozki czy gradobicia.

Zgodnie z ustaleniami UOKiK:

• Niesprawiedliwe Kary Umowne: Pomimo zniszczenia lub obniżenia plonów w wyniku kataklizmu, firmy rzekomo wymagały od rolników wywiązania się z pierwotnie zakontraktowanych dostaw. W przeciwnym razie groziły naliczeniem kar umownych lub żądały pokrycia kosztów zakupu zastępczego zbóż na wolnym rynku. W efekcie rolnik, który poniósł straty w wyniku klęski żywiołowej, był dodatkowo obciążony finansowo karami.

• Brak „Zaworu Bezpieczeństwa”: Polskie prawo, zwłaszcza w kontekście umów kontraktacji w rolnictwie, zakłada możliwość zwolnienia dostawców z odpowiedzialności za niewykonanie umowy, gdy jest to spowodowane siłą wyższą. Zdaniem UOKiK, zakwestionowane postanowienia w umowach firm Bunge i Procam usuwały ten naturalny mechanizm ochronny.

• Zbyt Krótki Termin Zgłoszenia: W przypadku Procam Polska, zarzuty dotyczą także stosowania zbyt krótkiego terminu na powiadomienie spółki o problemach dotykających uprawy (np. siła wyższa), co uniemożliwiało dostawcom adekwatną i terminową reakcję.

Działania UOKiK

Postępowanie UOKiK ma na celu nie tylko ochronę finansową pojedynczych rolników, ale także kształtowanie dobrych obyczajów w obrocie produktami rolno-spożywczymi. Prezes Urzędu, Tomasz Chróstny, wielokrotnie podkreślał, iż choć duże firmy mają przewagę kontraktową, nie mogą jej wykorzystywać do dowolnego i nieuczciwego kształtowania warunków współpracy, w szczególności do obciążania słabszej strony niewspółmiernym ryzykiem.

Potencjalne Sankcje

Jeśli zarzuty UOKiK się potwierdzą, spółkom grozi kara finansowa w wysokości do 3% ich rocznego obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie decyzji (maksymalnie do 10% obrotu przedsiębiorcy).

Precedensy i Konsekwencja

Działania UOKiK w tej sprawie nie są odosobnione. Urząd od lat prowadzi i wygrywa sprawy związane z nieuczciwym wykorzystywaniem przewagi kontraktowej, m.in. w relacjach z sieciami handlowymi, a także na rynku zbóż.

• Potwierdzenie Sądowe: Wcześniejsze postępowania wobec firm takich jak Cefetra Polska i PolishAgri dotyczyły analogicznych praktyk. Sądy apelacyjne potwierdziły słuszność decyzji UOKiK, uznając, iż żądanie wywiązania się z umów pomimo zniszczenia plonów w wyniku siły wyższej jest nieuczciwe.

I na koniec… Równowaga w Łańcuchu Dostaw

Postawienie kolejnych zarzutów podmiotom takim jak Bunge i Procam to istotny krok w egzekwowaniu Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Jest to potwierdzenie, iż rolnik, będący najsłabszym ogniwem w łańcuchu dostaw, musi być chroniony przed narzucaniem warunków, które niweczą sens prowadzenia działalności rolniczej, uzależnionej przecież w dużej mierze od warunków atmosferycznych.

Przedsiębiorcy skupujący płody rolne, posiadający znaczną przewagę ekonomiczną i negocjacyjną, muszą weryfikować swoje wzorce umowne. Zasada równego podziału ryzyka powinna być fundamentem wszelkich kontraktów. Prawidłowo skonstruowane umowy powinny zawierać jasne i realne klauzule siły wyższej, które zwalniają rolnika z odpowiedzialności w obliczu nieprzewidywalnych kataklizmów. Ta interwencja UOKiK podkreśla konieczność większej odpowiedzialności rynkowej największych podmiotów i stanowi istotny element w budowaniu bardziej sprawiedliwych relacji w polskim sektorze rolno-spożywczym.

Źródło: UOKiK

Wyszukując oferty, stawiam na te najbardziej opłacalne. Hosting zmieniłem na Hostido. Wybierając poniższe usługi, wspierasz blog.