Może w te święta zadzwoni do Ciebie ktoś bliski – dziecko na studiach, wnuk, siostrzenica z Wirginii – i powie Ci dokładnie, czego chce na święta. I, cóż, akurat jest na stronie, gdzie jest promocja. Wszystko, co musisz teraz zrobić, to podać im numer swojej karty kredytowej, a oni będą mogli kupić trudno dostępny przedmiot, który możesz im podarować w prezencie. Uważaj, to może być oszustwo — i nie mamy na myśli prawdziwego krewnego z nieskończoną listą życzeń świątecznych.
Oszuści potrzebują jedynie krótkiego klipu audio, aby dzięki sztucznej inteligencji sprawić, by połączenie wydawało się pochodzić od kogoś, kogo znasz i kto prosi cię o specjalny prezent na święta, ostrzega Jalon Nelson, funkcjonariusz policji Detroit, który pełni funkcję rzecznika prasowego departamentu.
Stare oszustwo „na dziadków” – gdzie ofiary są proszone o wysłanie pieniędzy, aby wyciągnąć wnuka z więzienia – może łatwo przerodzić się w coś innego i wydawać się całkiem wiarygodne. Oszuści zbierają informacje z wyprzedzeniem i tworzą historię, która trafi do odbiorcy. Jasne, głos może brzmieć jak głos twojego wnuka. Ale tak nie jest. Zamiast tego, sztuczna inteligencja została użyta do sklonowania głosu ukochanej osoby. „Nie ufaj głosowi” – ostrzegała wcześniej Federalna Komisja Handlu. „Zadzwoń do osoby, która rzekomo się z tobą skontaktowała i zweryfikuj tę historię”.
Oszustwa na święta
Witamy w świątecznym sezonie oszustw. Wydajemy mnóstwo pieniędzy na podróże, prezenty dla krewnych, których prawie nie widujemy, zabawki dla dzieci i wiele innych. Przestępcy wiedzą, iż jesteśmy zestresowani i są gotowi zaatakować nas na wszelkie możliwe sposoby, żeby ukraść nasze pieniądze.
„Czarny Piątek już tu jest — już nie w piątek” — powiedziała Gail Taylor, menedżer ds. społeczności w Chase w Detroit.
Taylor i Nelson dołączyli we wtorek, 18 listopada, aby ostrzec seniorów zgromadzonych na warsztatach w oddziale Chase Bank w Corktown w stanie Michigan. JPMorganChase zorganizował ponad 20 takich warsztatów w całym kraju podczas Międzynarodowego Tygodnia Świadomości Oszustw, aby zapewnić konsumentom więcej narzędzi do zapobiegania oszustwom.
„Obserwujemy gwałtowny wzrost liczby oszustw związanych ze świętami” – powiedział Taylor w wywiadzie dla Detroit Free Press, należącego do USA TODAY Network, przed wydarzeniem.
Zauważyła, iż wiele osób chce w najbliższych tygodniach wyjechać w podróż, aby odwiedzić przyjaciół i rodzinę, a tymczasem są już atakowani przez fałszywe strony internetowe o tematyce podróży, które wyglądają bardzo realistycznie, ale tak naprawdę służą jedynie do kradzieży danych osobowych i pieniędzy.
Masowe odwołania lotów w listopadzie, spowodowane zamknięciem rządu federalnego, tylko zwiększyły zamieszanie — i potencjalnie dały kolejną szansę oszustom, którzy liczą na zarobek podczas świąt Bożego Narodzenia.
Better Business Bureau ostrzega, iż oszuści podszywają się pod internetowych pośredników sprzedaży biletów lotniczych, a następnie oddzwaniają, prosząc o więcej danych osobowych, w tym o dane bankowe, po tym, jak podróżny zapłacił już kartą kredytową. Żadna legalna firma tego nie zrobi. W przypadku niektórych oszustw oszuści zadzwonią i powiedzą, iż Twój lot został odwołany i iż musisz uiścić dodatkową opłatę, aby zarezerwować inne miejsce.
Eksperci Chase sugerują, aby szukać nazw niektórych stron internetowych z ofertami podróży wraz z hasłami takimi jak „oszustwo”, „skargi” lub „recenzje”. Zawsze dokonuj rezerwacji dzięki karty kredytowej na wypadek sporu. Zarówno Taylor, jak i Nelson podkreślali, iż konsumenci powinni poświęcić dodatkowy czas na weryfikację wiadomości tekstowych, połączeń telefonicznych lub promocji przed podjęciem jakichkolwiek działań. Upewnij się, iż poświęcasz na to wystarczająco dużo czasu. „Zatrzymaj się, przestań, chcą, żebyś wpadł w panikę” – ostrzega Taylor.
Och, ci oszuści brzmią naprawdę przekonująco
Może chcą, żebyś się pospieszył i kupił super okazję, która jest dostępna tylko przez ograniczony czas w super niskiej cenie. Upewnij się, iż masz do czynienia z uczciwym sprzedawcą.
Być może chcą wykorzystać świąteczną gorączkę i wmówić ci, iż zapomniałeś zapłacić rachunek za prąd. Taylor powiedziała, iż jej siostrzenica niedawno do niej zadzwoniła, gdy ktoś twierdził, iż jest winna 1000 dolarów. Siostrzenica była w trakcie poszukiwania domu i nie chciała, żeby jej zdolność kredytowa ucierpiała. Ciotka poradziła jej jednak, żeby się wycofała i zrobiła rozeznanie, zanim przekaże pieniądze.
Czy stary banknot był prawdziwy? Nie. Jak siostrzenica w końcu to zrozumiała? Oddzwoniła do oszusta, który nagle zrobił się bardzo niegrzeczny – i zrozumiała, iż żadna legalna firma nie zatrudni ludzi, którzy krzyczą na ciebie, żeby wyłudzić pieniądze od klienta. „Celem jest wywołanie paniki, poczucia pilności, żeby nie myśleć trzeźwo” – powiedział Taylor. „Chcesz zrobić pauzę. Nie chcesz reagować”. Niestety, pośpiech i myślenie o tym, co się wydarzy później, to cechy charakterystyczne okresu świątecznego.
Jak kupujący w okresie świątecznym już tracą pieniądze
Klienci tracili pieniądze w wyniku oszustw na długo przed Świętem Dziękczynienia. Jeden z konsumentów wydał około 50 dolarów po tym, jak influencer w mediach społecznościowych promował ofertę pięciu szklanych choinek rtęciowych. Zamiast nich pojawiło się pięć niskich, tanich plastikowych choinek. Konsument zażądał zwrotu pieniędzy; firma zaoferowała jedynie 3 dolary, zgodnie z wpisem na stronie Better Business Bureau’s Scam Tracker.
Inny konsument zgłosił stratę około 26 dolarów po tym, jak zareagował na reklamy na TikToku promujące bluzy z kapturem Comfrt w cenie 6 dolarów za sztukę. Nic nie dotarło. Zazwyczaj bluzy Comfrt, których nazwa nie zawiera litery O, można kupić za 50 dolarów lub więcej.
W okresie zakupów świątecznych na Twojej ulubionej platformie społecznościowej mogą pojawić się także wszelkiego rodzaju fałszywe reklamy. Oszuści bardzo przekonująco podszywają się pod znane marki w mediach społecznościowych, sprawiając wrażenie, iż trafiłeś na świetną okazję lub popularną, ale trudną do znalezienia zabawkę. Albo kuszą Cię czymś super uroczym, czego nie znajdziesz nigdzie indziej.
„Jeśli kupisz, możesz nie otrzymać tego, co zamówiłeś. Możesz dostać podróbkę albo nic” – ostrzegała wcześniej Federalna Komisja Handlu. Niestety, łatwo dać się oszukać, gdy oszuści dobrze ćwiczą podszywanie się pod kogoś innego, by wyłudzić od nas pieniądze, oferując ekskluzywne oferty lub trudno dostępne przedmioty.
Pod koniec października 40-letnia kobieta z Michigan straciła 1000 dolarów po tym, jak skontaktowała się z osobą na TikToku, która twierdziła, iż sprzedaje bilety na mecze Detroit Lions. Według jej zgłoszenia dla policji w Troy, sprzedawca oferował cztery bilety na mecze NFL po 250 dolarów każdy. Wysłała płatność przez Zelle. Później, według policji w Troy, ofiara nigdy nie otrzymała mandatów i została zablokowana przez sprzedawcę. Straciła też gotówkę.
Zelle nie oferuje ochrony płatności, jaką oferują karty kredytowe. Nie możesz kwestionować płatności, jeżeli nie otrzymasz zamówionego towaru. „Korzystając z Zelle, płacisz gotówką” – mówi po prostu Taylor.
Jak unikać oszustw związanych z czesaniem, oszustw biletowych i innych
Robiąc zakupy w okresie świątecznym, warto podjąć następujące kroki, aby chronić swoje pieniądze:
Uważaj na okazje
Znalezienie kogoś, kto sprzedałby bilety na mecz Lions po 250 dolarów za sztukę, mogłoby wydawać się rozsądne. Oczywiście, w zależności od lokalizacji miejsc. zwykle jednak lepiej jest skorzystać z serwisu takiego jak Ticketmaster, a nie TikTok.
W ostrzeżeniu online Ticketmaster czytamy, iż strona internetowa „nigdy nie poprosi Cię o zakup karty podarunkowej Amazon, karty podarunkowej iTunes, przekazu pieniężnego ani żadnej innej karty podarunkowej innej firmy jako formy płatności za bilety”. Zelle ostrzega również przed oszustwami związanymi z biletami online. „Uważaj na sprzedawców nalegających na płatność za pośrednictwem Zelle lub innej bezpośredniej metody płatności, pamiętając, iż niektóre metody płatności nie podlegają zwrotowi”.
Oszuści biletowi potrafią być bardzo przekonujący, na przykład wysyłając zdjęcie podrobionego biletu z podrobionymi kodami kreskowymi i prawdziwymi logotypami. Możesz choćby otrzymać zdjęcie prawdziwego biletu, który został już sprzedany komuś innemu.
Zachowaj ostrożność kupując karty podarunkowe
W niektórych przypadkach konsumenci dają się skusić rabatami na karty podarunkowe oferowanymi na stronach internetowych osób trzecich, by później odkryć, iż padli ofiarą oszustwa. Ostrzeżenie: osoby oszukujące sprzedają karty podarunkowe z wygasłym okresem ważności. Eksperci Chase ostrzegają: Nie odpowiadaj na niechciane e-maile ani SMS-y z ofertą karty podarunkowej; często jest to sposób na śledzenie Twojej aktywności online.
Uważaj na szaleństwo Czarnego Piątku
Jeśli robisz zakupy w centrum handlowym, pilnuj swojej torebki lub portfela i upewnij się, iż nie zostawiasz paczek w samochodzie na widoku. jeżeli robisz zakupy online, przygotuj się na falę tzw. ofert Black Friday, które oszuści podrzucają online.
Eksperci Chase sugerują, aby w przypadku dokonywania zakupów za pośrednictwem platformy lub targowiska pozostać na platformie, aby móc dokonywać transakcji i komunikować się ze sprzedawcami, ponieważ często zabezpieczenia obowiązują tylko wtedy, gdy korzystasz z platformy.
Więcej szczegółów na temat zasad zwrotów znajdziesz tutaj
Klienci w dalszym ciągu muszą mierzyć się z absurdalnymi zasadami zwrotów i istnieje ryzyko, iż z niektórymi sprzedawcami internetowymi nie da się skontaktować, gdy coś pójdzie nie tak.
Bądź sceptyczny
Przyjrzyj się uważnie dowolnej stronie internetowej. Przeanalizuj adres URL, szukając błędnie zapisanych słów lub ciągu nieparzystych cyfr, aby upewnić się, iż witryna nie jest prowadzona przez oszusta. Eksperci Chase podkreślają, iż należy „upewnić się, iż adres URL zaczyna się od ‘https://’ — ‘s’ oznacza bezpieczny — i unikać klikania w linki w niechcianych e-mailach lub SMS-ach”.
Szukaj ofert, które są prawdziwe
To nie jest transakcja, jeżeli ktoś próbuje Cię wrobić w stratę pieniędzy. Słyszeliśmy o sprzedawcach detalicznych, którzy zamknęli sklepy lub zbankrutowali. A teraz niektórzy oszuści próbują udawać uczciwych, reklamując się, iż mają wyprzedaże w tych sklepach. Uwaga: Skończysz z uszkodzonym towarem, podróbkami albo z niczym.
Wiedz, iż oszustwa mogą zaczynać się w mediach społecznościowych
Choć kolejna reklama, którą zobaczysz w mediach społecznościowych, może wyglądać bardzo profesjonalnie, może być też całkowicie fałszywa. Możesz też otrzymać fałszywy SMS, e-mail lub wiadomość prywatną dotyczącą problemu lub produktu.
„Przestępcy wykorzystują te kanały, aby oszukiwać ludzi i nakłaniać ich do wysyłania pieniędzy, niezależnie od wybranej przez nich metody płatności” – stwierdziła Mary-Helen McElfresh, wiceprezes ds. inteligentnych płatności w firmie Zelle, w oświadczeniu przesłanym do Detroit Free Press.
„Wraz ze zbliżaniem się świąt pojawia się też więcej oszustów — od fałszywych ofert sprzedaży zwierząt i fałszywych biletów na imprezy na internetowych platformach sprzedażowych po oszustwa charytatywne żerujące na hojności” — powiedział McElfresh.
Zelle zaleca wysyłanie pieniędzy wyłącznie osobom, które znasz, oraz małym firmom, które znasz i którym ufasz.
Kupując coś online, zaleca się, aby klient wykonał dodatkowy krok i osobiście obejrzał przedmiot, na przykład szczeniaka na sprzedaż, zanim prześle pieniądze za pośrednictwem Zelle lub innej metody płatności. Po zaksięgowaniu płatności za pośrednictwem Zelle nie można jej anulować.
W przeciwieństwie do karty kredytowej, Zelle i Twój bank nie oferują programu ochrony dla autoryzowanych płatności dokonanych dzięki Zelle. jeżeli nie otrzymasz zamówionego online prezentu lub nie będzie on wyglądał tak, jak na zdjęciu, nie możesz zakwestionować zakupu, jeżeli dokonałeś płatności dzięki Zelle. Karta kredytowa zapewnia większą ochronę.
Odłożyć słuchawkę
Wielu oszustów wie, iż ludzie mogą czuć się samotni, zwłaszcza w okresie świątecznym. Starszy senior mieszkający samotnie mógł nie rozmawiać z nikim przez dzień lub dwa, powiedział Taylor, więc cieszą się, gdy ktoś niespodziewanie zadzwoni i powie: „Hej, Gail”.
Im dłużej jednak będziesz rozmawiał przez telefon, tym większe prawdopodobieństwo, iż podasz komuś ważne dane osobowe, zgodzisz się na przekazanie pieniędzy, a choćby dasz komuś więcej nagrań audio, które mogą zostać wykorzystane w oszustwie związanym ze sztuczną inteligencją.
Przestępcy chcą zdobyć nazwy użytkowników kont, hasła, numery ubezpieczenia społecznego, numery Medicare, numery kart kredytowych i inne informacje, które mogą zostać wykorzystane do popełnienia oszustwa finansowego.
Nie daj się nabrać na oszustwo „odrzucona karta”
Zachowaj szczególną ostrożność za każdym razem, gdy otrzymasz komunikat „karta odrzucona”.
Kiedy masz do czynienia z oszustami, strona internetowa może nagle ogłosić, iż Twoja karta została odrzucona. Oszuści liczą, iż podasz im numer innej karty kredytowej, aby mogli się z Tobą skontaktować ponownie.
Zadzwoń do banku
Taylor zaleca, aby zadzwonić do banku, choćby jeżeli nie jesteś klientem, i sprawdzić, czy podejrzana wiadomość tekstowa lub połączenie telefoniczne jest prawdziwe.
W wielu przypadkach bank może interweniować, zanim dojdzie do oszustwa. Chase zauważa, iż wykorzystuje zaawansowaną technologię, aby wykrywać, kiedy klienci mogą być narażeni na oszustwo i zapobiegać niektórym oszustwom, zanim do nich dojdzie.
„W przypadku wykrycia podejrzanej aktywności klienci mogą otrzymać ostrzeżenie w aplikacji lub płatność może zostać zatrzymana — szczególnie w przypadku transakcji powiązanych z mediami społecznościowymi lub innymi źródłami wysokiego ryzyka” — twierdzi Chase.
Ważne jest jednak, aby konsumenci również podjęli odpowiednie kroki, m.in. zapisali się na powiadomienia z banku o podejrzanych działaniach i zachowali czujność w związku z potencjalnymi oszustwami.
Według Federalnej Komisji Handlu, w 2025 roku oszuści ukradli amerykańskim konsumentom rekordową kwotę 12,5 miliarda dolarów.
Konsumenci w Michigan zgłosili straty w wysokości 204 milionów dolarów z powodu wszelkiego rodzaju oszustw w 2024 roku. To wzrost w porównaniu do 151,7 miliona dolarów w 2023 roku. Mediana strat w 2024 roku wyniosła 305 dolarów.
Przygotuj się na oszustwa związane z dostawą
To sezon na wzrost liczby oszustw związanych z dostawami. Nowość: Oszuści wysyłają rzadko zamawiane paczki bez adresu zwrotnego. Jak wynika z ostrzeżenia Better Business Bureau, takie oszustwo nazywa się „brushing scam” i ma na celu nakłonienie użytkowników do zeskanowania kodu QR, co może spowodować zainstalowanie złośliwego systemu na ich telefonach.
Jak to działa: Zgodnie z ostrzeżeniem BBB z listopada, paczka zawiera kod QR. „Do kodu dołączona jest instrukcja, jak go zeskanować, aby dowiedzieć się, kto nadawca paczki lub jak rozpocząć zwrot. Zeskanowanie kodu QR może doprowadzić do witryny phishingowej lub pobrania złośliwego systemu na urządzenie” – informuje BBB.
W miarę jak zbliżają się święta, spodziewaj się fali niechcianych wiadomości SMS z dziwnymi linkami internetowymi, które wskazują na problemy z dostawą z Amazon, UPS lub paczką od Poczty Stanów Zjednoczonych. Nie odpowiadaj. Oszuści podszywają się nie tylko pod Twojego wnuka, ale także pod firmy kurierskie.
