Wsparcie merytoryczne: Sandra Krawczyszyn-Szczotka, Patryk Szczotka
Charakterystyka chińskich działań dezinformacyjnych i propagandowych
Dezinformacja stanowi jedno z kluczowych narzędzi w prowadzeniu działań hybrydowych dzięki swojej niskiej kosztowności i łatwości zastosowania. Jej efektywność wynika z możliwości wywoływania społecznych podziałów, eskalowania paniki lub destabilizowania sytuacji politycznej[1]. Może prowadzić do podejmowania decyzji politycznych na podstawie fałszywych przesłanek, co przynosi korzyści stronie stosującej te działania.
Natomiast propaganda to świadome i systematyczne działanie mające na celu wpływanie na sposób postrzegania rzeczywistości oraz manipulowanie zachowaniem odbiorców w taki sposób, aby wywołać pożądane reakcje korzystne dla nadawcy[2]. Skuteczność tego narzędzia opiera się na umiejętnym dostosowaniu treści do oczekiwań lub lęków odbiorców, co pozwala na realizację celów propagatora.
System cenzury internetu w Chinach jest jednym z najbardziej restrykcyjnych na świecie, głównie z uwagi na to, iż opiera się na kompleksowych mechanizmach kontrolowania przepływu informacji w sieci. Kluczowym narzędziem jest tzw. Wielki Firewall, który skutecznie blokuje dostęp do wielu zagranicznych stron internetowych (m.in. Google, Facebook, X, Wikipedia) oraz usług globalnych. Oprócz tego chińskie władze regularnie usuwają treści publikowane na lokalnych platformach, w przypadku uznania ich za niezgodne z obowiązującymi normami lub potencjalnie szkodliwe. Dodatkowo stosowane są zaawansowane systemy monitorowania aktywności użytkowników, co pozwala na identyfikację osób, które naruszają zasady związane z cenzurą. Taki wielowarstwowy system nadzoru pozwala rządowi na efektywne kontrolowanie dostępu do informacji w internecie[3]. Na Tajwanie media cieszą się wolnością, jednak nie oznacza to, iż są całkowicie odporne na wpływy chińskiej propagandy, która często stara się wykorzystywać ich otwartość do realizacji własnych celów informacyjnych.
Pekin do szerzenia narracji mającej na celu destabilizację społeczeństwa Tajwanu czy też wzbudzanie nieufności wobec rządu, wykorzystuje szeroką gamę kanałów nadawczych. Dezinformacja oraz propaganda udostępniana jest zarówno dzięki mediów tradycyjnych (CTi News, TVBS, China Times), mediów społecznościowych, m.in. X, Facebook lub TikTok, czy też stron internetowych, forów oraz farm treści.
Zdecydowanie warto wspomnieć o akcji dezinformacyjnej prowadzonej podczas kampanii wyborczej w 2020 roku. W tamtym czasie zidentyfikowano wiele przypadków chińskiej propagandy państwowej, która była promowana przez m.in. lokalne chińskie organizacje takie jak The Taiwan Chinese Culture and Educational Foundation (台灣中華文化教育基金會) lub The Association for Relations Across the Taiwan Straits (海峽兩岸關係協會). Dodatkowo, proces ten był napędzany przez farmy treści, związane z interesami politycznymi i biznesowymi, a także przez lokalne grupy na Tajwanie, które pomagały w rozpowszechnianiu fałszywych informacji[4]. Przykładami są m.in. sytuacja, w której na platformie Weibo pojawiło się fałszywe ogłoszenie, które rzekomo pochodziło z Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Chińskiej, informujące o deportacji protestujących z Hongkongu, którzy przybyli na Tajwan lub też rozpowszechnianie plakatu, który pochodził od uczestników zamieszek z Hongkongu, twierdzący, iż wyznaczono nagrodę w wysokości 20 milionów dolarów hongkońskich za zabójstwo funkcjonariuszy policji w Hongkongu. Skutkiem oraz celem tej propagandy było demonizowanie uczestników zamieszek zarówno na Tajwanie, jak i w Hongkongu[5].
Warto zauważyć, iż chińskie akcje dezinformacyjne stają się coraz bardziej wyszukane oraz wyrafinowane. Jeszcze kilkanaście lat temu takie działania Komunistycznej Partii Chin (KPCh) często charakteryzowały się nieporadnością, o czym świadczyć mogło używanie uproszczonych znaków pisma chińskiego, które są stosowane w Chinach, ale nie na Tajwanie. Fałszywe profile były również łatwe do wykrycia dzięki analizie ich danych osobowych lub aktywności online. Chińskie akcje stały się znacznie bardziej zaawansowane i trudniejsze do wykrycia głównie za sprawą korzystania ze sztucznej inteligencji. KPCh osiągnęła wysoki poziom biegłości w kształtowaniu i manipulowaniu opinią publiczną, jednocześnie skutecznie izolując swoją populację od wpływów zewnętrznych[6].
Od połowy 2022 roku pojawiły się sygnały wskazujące na nowy rodzaj działań wywierania wpływu przez KPCh, który różni się od dotychczasowych strategii komunikacyjnych. Nowe podejście koncentruje się na unikaniu pojedynczych punktów niepowodzeń oraz korzystaniu z innych niż dotychczas platform internetowych, jak fora internetowe. Nowa strategia kampanii składa się z dwóch głównych etapów. Pierwszym z nich jest publikowanie materiałów wideo na platformach Google, takich jak YouTube, dzięki fałszywych kont o realistycznych lub niejasnych nazwach, np. Araceli Kihn, bshdh snbdg lub Analisa Stradley. W drugim etapie, linki do tych filmów są rozpowszechniane na innych platformach takich jak Reddit, przy pomocy wcześniej stworzonych fałszywych kont. Nazwy takich użytkowników serwisu Reddit to m.in. Old-Pass5790 lub Feisty_Confusion_391. Materiały te są udostępniane poprzez linki do filmów zamieszczonych na fałszywych kanałach YouTube, które są wykorzystywane w dyskusjach[7]. Wspomniane wcześniej konta zostały zidentyfikowane przez platformy YouTube i Reddit jako naruszające zasady tych serwisów. W konsekwencji zostały one zawieszone lub całkowicie usunięte.
Analiza wpływu dezinformacji na społeczeństwo Tajwanu
Zgodnie z raportem Międzynarodowego Instytutu Badań Strategicznych, obywatele Tajwanu spędzają średnio w internecie 7 godzin i 13 minut dziennie (dane na 2023 rok)[8], a do najpopularniejszych komunikatorów oraz mediów społecznościowych należą Line, YouTube, Facebook, Instagram oraz PTT (bulletin board system). To właśnie te serwisy są najbardziej podatne na chińskie kampanie dezinformacyjne, które mają na celu osłabienie wizerunku tajwańskich liderów politycznych i zaniechanie wyborców na Tajwanie do wspierania działań zmierzających do formalnego ogłoszenia niepodległości kraju[9].
Chińskie kampanie dezinformacyjne mają znaczący wpływ na społeczeństwo Tajwanu, a KPCh stosuje różnorodne techniki w celu podważenia demokracji oraz manipulowania opinią publiczną. Działania te obejmują rozpowszechnianie zmanipulowanych narracji przez tajwańskie media, często dzięki ukrytym współpracom, płatnym kampaniom reklamowym lub materiałom propagandowym produkowanym przez chińskie władze[10].
Świadomość zagrożeń związanych z dezinformacją wśród Tajwańczyków rośnie, co prowadzi do większego sprzeciwu wobec chińskiej propagandy. Badania wskazują, iż większość obywateli popiera surowsze regulacje medialne, które mają przeciwdziałać tym ingerencjom. Odpowiedzią na te wyzwania są inicjatywy obywatelskie, takie jak platformy do sprawdzania faktów i szkolenia z zakresu edukacji medialnej, które pomagają mieszkańcom identyfikować i przeciwdziałać fałszywym informacjom. Przykładem takich organizacji jest chociażby Taiwan FactCheck Center (台灣事實查核中心) czy Fake News Cleaner (假訊息清潔工)[11].
Ponadto rząd, wprowadził istotne przepisy i inicjatywy, zwiększające przejrzystość i zwalczające dezinformację, m.in. ustawa antyinfiltracyjna z 2020 roku czy też Draft Digital Communications Act Krajowej Komisji Łączności (NCC). Te wielowymiarowe wysiłki podkreślają wzrastającą odporność społeczeństwa Tajwanu wobec prób manipulacji zewnętrznej[12].
Podsumowując, wpływ medialnych działań Pekinu na Tajwan jest stosunkowo ograniczony dzięki świadomym reakcjom tajwańskiego społeczeństwa obywatelskiego, rządowym regulacjom i niskiej wiarygodności chińskich mediów wśród Tajwańczyków. Na Tajwanie obowiązują rygorystyczne przepisy ograniczające chińskie inwestycje w krajowe media, co utrudnia utrzymywanie wpływów przez KPCh. Niemniej jednak Pekin przez cały czas korzysta z różnych taktyk, takich jak sponsorowane treści czy kampanie dezinformacyjne, aby próbować kształtować tajwański krajobraz medialny[13].
Ograniczenia i wyzwania w walce z dezinformacją
Tajwan walczy z poważnymi wyzwaniami w walce z dezinformacją, które są wynikiem zarówno ograniczeń instytucjonalnych, jak i podziałów politycznych. Struktury regulacyjne Tajwanu, takie jak Rada Przeglądu Wiadomości (中華民國新聞評議委員會), napotykają trudności w skutecznym zarządzaniu dezinformacją. Mimo iż Rada formalnie funkcjonuje jako niezależny organ, nie posiada wystarczających uprawnień do egzekwowania działań ani ustalania jednoznacznych zasad dotyczących współpracy z mediami zagranicznymi, w tym chińskimi. Brak takich regulacji i wytycznych ogranicza zdolność Tajwanu do kontrolowania obcych wpływów w lokalnych mediach i skutecznego przeciwdziałania szerzenia się dezinformacji. W rezultacie, choć Rada ma teoretyczną niezależność, jej skuteczność w ochronie tajwańskich mediów przed niepożądanym wpływem z zewnątrz jest ograniczona[14].
Kolejnym wyzwaniem jest brak kompleksowych regulacji dotyczących własności mediów i przejrzystości. Mimo wcześniejszych prób reform w tym zakresie, wysiłki mające na celu ograniczenie monopolizacji i współwłasności mediów nie przyniosły oczekiwanych efektów. Brak regulacji w tej dziedzinie utrudnia kontrolowanie wpływów zagranicznych w tajwańskich mediach[15].
Na ten problem nakładają się również podziały polityczne. KMT, który jest zwolennikiem zacieśnienia związków z Chinami, sprzeciwia się takim działaniom, jak ustawa antyinfiltracyjna, co potęguje trudności w walkach z wpływami KPCh. Sprzeciw ten, w połączeniu z wybiórczymi informacjami przekazywanymi przez media wspierające KMT, utrudnia Tajwanowi przedstawienie jednolitego stanowiska wobec zewnętrznych kampanii dezinformacyjnych, osłabiając spójność krajowej strategii przeciwdziałania takim wpływom[16].
Istotnym wyzwaniem w walce z dezinformacją jest również złożoność lokalnego krajobrazu medialnego, który często jest pod wpływem powiązań biznesowych z Chinami. Media komercyjne, szczególnie te o prochińskich sympatiach, często stają się kanałami dla propagandowej narracji, co odbywa się niejednokrotnie poprzez subtelne praktyki, jak płatne reklamy czy umowy na udostępnianie treści, które nie są wystarczająco wyraźnie oznaczone. Co więcej, przedsiębiorstwa na Tajwanie wykazują ograniczony opór wobec chińskich funduszy reklamowych, zwłaszcza tych powiązanych z państwem. Choć niektóre media starają się unikać takich źródeł finansowania, wiele z nich nie wyraża wyraźnego sprzeciwu wobec przyjmowania pieniędzy od podmiotów związanych z KPCh. Taka sytuacja pogarsza zdolność Tajwanu do ochrony niezależności mediów i skutecznego przeciwdziałania chińskim wpływom, osłabiając wysiłki na rzecz walki z dezinformacją i utrzymania integralności demokratycznych procesów[17].
BIBLIOGRAFIA
[1] Dezinformacja czasu wojny – zagrożenia i przeciwdziałanie, PISM, https://www.pism.pl/konferencje/dezinformacja-czasu-wojny-zagrozenia-i-przeciwdzialanie, dostęp: 18.11.2024.
[2] ] M. Parezanović, D. Proroković, Psychological and Propaganda Operations as a Form of Hybrid Warfare, “NBP” 2024, Vol. 29, Issue 1.
[3] Jak mieć Internet w Chinach: kompletny przewodnik [2024], Internet w Podróży, https://internetwpodrozy.com/jak-miec-internet-w-chinach/, dostęp: 29.11.2024.
[4] Ch. L. Hung, W. C. Fu, Chang-Ce Liu, Hui-Ju Tsai, AI Disinformation Attacks and Taiwan’s Responses during the 2024 Presidential Election, Thompson Foundation 2024.
[5] S. Quirk, Lawfare in the Disinformation Age: Chinese Interference in Taiwan’s 2020 Elections, “Harvard International Law Journal” 2021, Volume 62, Number 2.
[6] A. Köckritz, In a savvy disinformation offensive, China takes aim at Taiwan elections, MERICS Report Disinformation Taiwan December 2023.
[7] China’s Changing Disinformation and Propaganda Targeting Taiwan, The Diplomat, https://thediplomat.com/2022/09/chinas-changing-disinformation-and-propaganda-targeting-taiwan/, dostęp: 21.11.2024.
[8] Driving Wedges: China’s Disinformation Campaigns in the Asia-Pacific, The International Institute for Strategic Studies, https://www.iiss.org/publications/strategic-dossiers/asia-pacific-regional-security-assessment-2024/chapter-5/, dostęp: 22.11.2024.
[9] Ibid
[10] Freedom House, Beijning’s Global Media Influence 2022.
[11] In Taiwan, Civic Group Combats False News with Patience, Voice of America, https://learningenglish.voanews.com/a/in-taiwan-civic-group-combats-false-news-with-patience/7552311.html, dostęp: 28.11.2024.
[12] Freedom House, Beijning’s Global Media Influence 2022.
[13] Ibid.
[14] Disinformation and democratic resilience in Taiwan, The Strategist, https://www.aspistrategist.org.au/disinformation-and-democratic-resilience-in-taiwan/, dostęp: 20.11.2024.
[15] Freedom House, Beijning’s Global Media Influence 2022.
[16] Ibid.
[17] Disinformation and democratic resilience in Taiwan, The Strategist, https://www.aspistrategist.org.au/disinformation-and-democratic-resilience-in-taiwan/, dostęp: 20.11.2024.
