Technologia deepfake wykorzystuje sztuczną inteligencję do generowania realistycznych, ale fałszywych obrazów, nagrań audio i materiałów wideo, które mają imitować rzeczywiste osoby, miejsca lub zdarzenia. Coraz częściej staje się ona narzędziem wykorzystywanym przez cyberprzestępców, a dynamiczny rozwój AI tylko pogłębia ten problem – ponieważ z każdym rokiem coraz trudniej odróżnić treści wygenerowane przez algorytmy od autentycznych nagrań czy prawdziwego głosu danej osoby.
Zmanipulowane materiały wideo i audio, przedstawiające polityków, lekarzy, przedsiębiorców czy osoby publiczne w sytuacjach, w których głoszą kontrowersyjne opinie, promują nieprawdziwe produkty medyczne lub usługi finansowe, są w tej chwili masowo rozpowszechniane za pośrednictwem mediów społecznościowych. Technologia deepfake coraz częściej służy również do tworzenia kompromitujących treści, które mogą prowadzić do poważnych szkód wizerunkowych, finansowych, a także psychicznych.
Choć polski Kodeks karny nie zawiera jeszcze przepisów wprost odnoszących się do deepfake’ów, to takie czyny są ścigane na podstawie istniejących regulacji. Przede wszystkim może tu wchodzić w grę oszustwo z art. 286 § 1 Kodeksu karnego, polegające na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem dzięki wprowadzenia jej w błąd, które podlega karze więzienia od 6 miesięcy do 8 lat. Przykładem może być sytuacją, w której cyberprzestępcy tworzą reklamę deepfake z udziałem znanego aktora, któreg kojarzymy z wiarygodnością rzekomo zachwalającego dany produkt, usługę czy inwestycję. W rzeczywistości aktor nigdy nie wyraził zgodny na wykorzystanie jego wizerunku, a cała reklama została stworzona przy użyciu sztucznej inteligencji.
Cyberprzestępcy używają technologii deepfake, również aby szantażować swoje ofiary poprzez, wygenerowanie kompromitujących a często również niecenzuralnych treść z wizerunkiem ofiary. Przestępcy w dużej mierze żądają zapłaty, grożąc udostepnieniem fałszywej treści w Internecie. Tego rodzaju działania kwalifikowane są najczęściej jako przestępstwo z art. 191 § 1 Kodeksu karnego – „ Kto, stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza ją lub inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze więzienia do lat 3”.
W przypadku podejrzenia popełnienia któregokolwiek z opisanych przestępstw, zasadne jest złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa w najbliższej jednostce Policji lub prokuratury. Zawiadomienie może zostać złożone osobiście lub przesłane listownie – najlepiej listem poleconym, co umożliwia śledzenie przesyłki.
Od sierpnia 2024 r. w aplikacji mObywatel dostępna jest funkcja „Bezpiecznie w sieci”, która pozwala na szybkie i wygodne zgłoszenie oszustwa internetowego. Aby z niej skorzystać, trzeba mieć zainstalowaną w telefonie najnowszą wersję aplikacji i potwierdzić swoją tożsamość, czyli dodać określony dokument, np. mDowód. W celu zgłoszenia incydentu należy wybrać na ekranie startowym funkcję „Bezpiecznie w sieci”, dalej kategorię przestępstwa, a następnie postępować według wskazówek wyświetlanych na ekranie.
