Jak przygotować organizację na nowe wymogi
Dyrektywa NIS 2 stanowi przełom w podejściu do cyberbezpieczeństwa w Unii Europejskiej. Jej celem jest wzmocnienie odporności organizacji kluczowych i ważnych — a więc tych, których działalność ma bezpośredni wpływ na gospodarkę i obywateli.
W Polsce przepisy NIS 2 zostaną wdrożone poprzez nowelizację ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Jednym z kluczowych wymagań UoKSC jest analiza ryzyka.
Dlaczego analiza ryzyka jest kluczowa w NIS 2
Dyrektywa NIS 2 wymaga od organizacji opracowania i wdrożenia szeregu polityk, w tym:
- metodyki szacowania ryzyka,
- planów działania na wypadek incydentów,
- polityk bezpieczeństwa łańcucha dostaw,
- procesów oceny skuteczności środków bezpieczeństwa.
Bez solidnej analizy ryzyka nie sposób zbudować tych fundamentów. To właśnie od niej zaczyna się każde działanie związane z zarządzaniem cyberbezpieczeństwem.
Identyfikacja kluczowych zasobów
Pierwszym etapem analizy ryzyka jest identyfikacja zasobów — zarówno fizycznych, informacyjnych, jak i organizacyjnych.
Do kluczowych aktywów należą m.in.:
- infrastruktura sieciowa i serwery,
- dane klientów, transakcyjne i personalne,
- procesy biznesowe,
- zasoby ludzkie i kompetencje,
- dane technologiczne oraz elementy fizyczne (np. zakłady).
Pomocne mogą być bazy CMDB, które pozwalają śledzić zależności między zasobami.
Każdy z nich powinien mieć przypisanego właściciela oraz ocenę krytyczności – od niskiej po wysoką.
Identyfikacja potencjalnych ryzyk
Po zidentyfikowaniu zasobów należy określić, jakie zagrożenia mogą je dotyczyć. Najczęstsze kategorie ryzyk to:
- cyberataki i złośliwe oprogramowanie,
- błędy ludzkie,
- awarie techniczne,
- ryzyka dostawców i łańcucha dostaw,
- klęski żywiołowe,
- ryzyka wewnętrzne (np. nieuprawniony dostęp).
Każde ryzyko powinno być powiązane z aktywem i ocenione ilościowo — na podstawie prawdopodobieństwa wystąpienia i skutków.
Narzędzia klasy IT GRC – praktyczne wsparcie
W analizie ryzyka coraz częściej wykorzystuje się narzędzia klasy IT GRC (Governance, Risk & Compliance). Takie rozwiązania automatyzują proces:
- identyfikują ryzyka przypisane do zasobów,
- szacują poziom ryzyka (risk score),
- rekomendują działania ograniczające.
Przykładem jest SecureVisio – rozwiązanie, które wspiera zintegrowaną analizę ryzyka, zarządzanie podatnościami i zgodność z wymogami NIS 2.
Strategie zarządzania ryzykiem
Po ocenie poziomu ryzyka organizacja powinna przyjąć strategię reakcji:
- Akceptacja ryzyka – z monitorowaniem sytuacji.
- Ograniczenie ryzyka – wdrożenie dodatkowych środków (np. aktualizacje, MFA, szkolenia).
- Unikanie ryzyka – zmiana procesów lub technologii.
- Transfer ryzyka – np. ubezpieczenie lub outsourcing.
Najlepsze praktyki – checklista NIS 2
- Zidentyfikuj wszystkie aktywa i ryzyka.
- Zdefiniuj politykę bezpieczeństwa i metodykę oceny ryzyka.
- Wdrażaj środki ograniczające i testuj ich skuteczność.
- Monitoruj poziom ryzyka i aktualizuj plany awaryjne.
- Śledź zmiany regulacyjne w zakresie NIS 2 i DORA.
Sprawdzone standardy i programy zarządzania ryzykiem
Warto czerpać z międzynarodowych standardów, takich jak:
- NIST – kategoryzacja systemów, selekcja i monitorowanie środków bezpieczeństwa.
- FAIR – ilościowa analiza ryzyka w oparciu o parametry i częstotliwość zdarzeń.
- ISO 31000 – zarządzanie ryzykiem jako część każdego procesu w organizacji.
- OCTAVE – koncentracja na aktywach informacyjnych i podatnościach.
- TARA – identyfikacja ścieżek materializacji zagrożeń i ocena ekspozycji.
