Model monolityczny polega na łączeniu wszystkich komponentów systemu – warstwy prezentacji, logiki biznesowej, dostępu do danych i integracji – w jedną, spójną aplikację uruchamianą w ramach jednego procesu. Taka konstrukcja jest typowa dla wielu tradycyjnych aplikacji korporacyjnych oraz systemów wdrażanych w warunkach ograniczonych zasobów lub niewielkiej skali.
Do głównych zalet tego podejścia należy zaliczyć uproszczony proces wdrożeniowy oraz stosunkowo łatwe debugowanie, wynikające z jednolitego środowiska wykonawczego. Dzięki zwartej strukturze, monolity mogą być szybciej implementowane na wczesnym etapie projektu, co sprzyja sprawnemu prototypowaniu rozwiązań.
Z drugiej strony, monolityczna architektura cechuje się ograniczoną skalowalnością – skalowanie odbywa się w sposób całościowy, bez możliwości niezależnego dostosowywania poszczególnych funkcji. Wraz ze wzrostem złożoności systemu, zarządzanie jego kodem źródłowym oraz wdrażanie zmian staje się coraz trudniejsze, co może negatywnie wpływać na jego utrzymanie i rozwój.
Architektura mikroserwisowa opiera się na dekompozycji systemu na autonomiczne komponenty, z których każdy realizuje określony zakres funkcjonalny i może być rozwijany oraz wdrażany niezależnie. Mikroserwisy komunikują się najczęściej za pośrednictwem lekkich mechanizmów komunikacyjnych, takich jak REST, gRPC czy komunikacja asynchroniczna oparta na kolejce zdarzeń.
Tego typu podejście dobrze koresponduje z koncepcjami Domain-Driven Design, w szczególności z ideą bounded context, umożliwiającą precyzyjne odwzorowanie rzeczywistości biznesowej w architekturze systemu. Komplementarne techniki, takie jak Command Query Responsibility Segregation (CQRS), pozwalają dodatkowo oddzielić odpowiedzialność za zapis i odczyt danych, co wspiera optymalizację wydajności i zwiększa przejrzystość systemu.
Zaletą mikroserwisów jest wysoka skalowalność – możliwe jest dostosowywanie zasobów wyłącznie dla najbardziej obciążonych komponentów. Dodatkowo, niezależność technologiczna umożliwia stosowanie różnych języków programowania i frameworków, a także delegowanie poszczególnych usług do wyspecjalizowanych zespołów. W przypadku awarii pojedynczego mikroserwisu, system jako całość może przez cały czas funkcjonować, co zwiększa jego odporność operacyjną.
Jednakże architektura mikroserwisowa wiąże się także z istotnym wzrostem złożoności – zarówno na poziomie infrastruktury (zarządzanie kontenerami, orkiestracja, monitoring), jak i komunikacji między usługami. Projektowanie takiej architektury wymaga uwzględnienia typowych wyzwań systemów rozproszonych, takich jak zmienność przepustowości sieci czy podatność na błędy komunikacyjne. Złożoność testowania end-to-end oraz potrzeba zaawansowanych narzędzi integracyjnych stanowią dodatkowe aspekty, które należy uwzględnić w procesie wdrożeniowym.
Nie istnieje uniwersalna odpowiedź na pytanie, które podejście architektoniczne jest lepsze. Architektura monolityczna pozostaje trafnym wyborem dla niewielkich i średniej wielkości aplikacji, gdzie istotna jest szybkość implementacji, ograniczone zasoby zespołu lub niewielka zmienność wymagań. Z kolei mikroserwisy sprawdzają się przede wszystkim w złożonych środowiskach, gdzie skalowalność, niezależność komponentów oraz równoległy rozwój przez wiele zespołów mają najważniejsze znaczenie.
Ostateczna decyzja powinna być oparta na analizie wymagań funkcjonalnych i niefunkcjonalnych, możliwości technicznych organizacji oraz planowanego horyzontu rozwoju aplikacji. Istotne jest również, by wybór ten uwzględniał kontekst operacyjny, model zespołów projektowych oraz przyjętą strategię zarządzania zmianą.
