W ostatnich tygodniach światowi giganci technologiczni rozpoczęli ofensywę, jakiej jeszcze nie było. OpenAI, Google i Perplexity AI zaoferowały milionom mieszkańców subkontynentu darmowy lub niemal bezpłatny dostęp do swoich chatbotów i narzędzi generatywnych. Z pozoru wygląda to jak hojne otwarcie drzwi do przyszłości, w praktyce to przemyślana strategia budowania nawyków i gromadzenia danych.
Źródło danych treningowych
Trudno się dziwić, iż to właśnie Indie stały się celem. Z ponad 900 milionami internautów, tanim internetem i populacją, której większość nie ukończyła jeszcze 25 lat, kraj ten stanowi wymarzone środowisko do testowania modeli AI. To społeczeństwo masowo korzystające z urządzeń mobilnych, otwarte na nowinki i wciąż głodne technologii. Dla firm rozwijających sztuczną inteligencję taka skala oznacza coś znacznie więcej niż tylko potencjalnych klientów. To miliardy interakcji, miliony zapytań, niekończące się źródło danych treningowych, które mogą udoskonalać modele językowe szybciej niż jakiekolwiek laboratorium badawcze.
Kiedy globalne koncerny oferują dostęp do swoich systemów za darmo, nie robią tego z altruizmu. W świecie cyfrowym nic nie jest naprawdę bezpłatne. Ceną jest nasza uwaga, nasze zachowania, a przede wszystkim dane. W Indiach, gdzie przepisy o ochronie prywatności dopiero wchodzą w życie, możliwości eksperymentowania są znacznie większe niż w Unii Europejskiej czy Korei Południowej, gdzie obowiązują surowe wymogi przejrzystości i zgody użytkownika. W tym sensie kraj stał się naturalnym polem testowym dla modeli, które w bardziej uregulowanych regionach musiałyby działać z ograniczeniami.
Wyprzedzić konkurencję
W tym nowym rozdaniu AI nie chodzi jednak wyłącznie o dane. To także próba zakotwiczenia marki w świadomości setek milionów ludzi, zanim zrobi to konkurencja. Kto pierwszy zbuduje zaufanie i przyzwyczai użytkowników do konkretnego ekosystemu, ten zyska długoterminową przewagę. Historia już to pokazała, gdy dekadę temu tanie pakiety danych w Indiach wyniosły na szczyt lokalnych operatorów i pozwoliły globalnym platformom społecznościowym zdobyć dziesiątki milionów nowych użytkowników w rekordowym tempie. Dziś ta sama metoda wraca, tylko w wydaniu AI.
To, co dla użytkownika wygląda jak okazja, dla firm jest inwestycją. Darmowy rok z ChatGPT Go czy dostęp do Google Gemini w pakiecie z planem telekomunikacyjnym to narzędzie przywiązania klienta do ekosystemu, który z czasem stanie się płatny – może nie wprost, ale poprzez usługi premium, reklamy, personalizację czy integrację z innymi produktami. W świecie platform ekonomia skali jest wszystkim. choćby jeżeli tylko kilka procent użytkowników zdecyduje się płacić, przy setkach milionów odbiorców oznacza to gigantyczne przychody.
Jednocześnie trudno nie zauważyć drugiego dna tej historii. Darmowy dostęp do AI to także ryzyko pogłębiającej się asymetrii między globalnymi korporacjami a użytkownikami, którzy w zamian za wygodę oddają swoje dane bez realnej świadomości konsekwencji. Indie są na etapie, w którym cyfrowa edukacja i regulacje dopiero nadążają za tempem innowacji. Brak jasnych zasad dotyczących przechowywania i przetwarzania danych przez systemy generatywne tworzy przestrzeń, w której granica między testem a eksploatacją staje się płynna.
Równowaga i regulacje
Nie oznacza to jednak, iż kierunek jest zły. Sztuczna inteligencja może przynieść ogromne korzyści krajowi o takiej skali, pomagając w edukacji, ochronie zdrowia czy administracji. Warunkiem jest jednak równowaga między dostępnością a ochroną. jeżeli Indie potrafią wprowadzić mądre, elastyczne regulacje, mogą stać się nie tylko największym rynkiem AI, ale także wzorem dla innych państw rozwijających się.
Na razie jednak widać głównie grę interesów. Giganci technologiczni budują przyczółki na rynku, który w perspektywie dekady może być najważniejszy dla globalnej gospodarki danych. Dla użytkowników to okazja, by korzystać z najnowszych narzędzi za darmo. Dla firm to sposób, by nauczyć swoje systemy myśleć po indyjsku, zanim ktokolwiek inny zdąży to zrobić.
