Kompas Kulturalny wytycza kierunki dla ochrony dziedzictwa, wsparcia artystów, w tym dezinformację. Polska zapowiedziała starania o maksymalne wykorzystanie przewidzianych 1,9 mld euro z budżetu UE oraz dodatkowe środki z polityki spójności na renowację zabytków.
Podczas posiedzenia Rady Unii Europejskiej Ministrów Kultury minister Marta Cienkowska podkreśliła znaczenie nowego dokumentu.
– Jest to w mojej opinii przełomowy moment, bo Komisja Europejska mówi jednym głosem, mówiąc nam o wyzwaniach i o potrzebach, które wszystkie kraje Unii Europejskiej powinny zaspokoić, jeżeli chodzi o przestrzeń kultury i sektory kreatywne – stwierdziła minister.
Polska wskazuje trzy najważniejsze obszary: zabezpieczenie praw artystów, ochronę dziedzictwa kulturowego oraz wyzwania związane z mediami, dezinformacją i sztuczną inteligencją. Budżet 1,9 mld euro minister określiła jako „jeden z największych budżetów na kulturę w budżecie europejskim”.
– Będziemy walczyć o jak najwięcej – zapewniła Cienkowska, dodając, iż Polska będzie zabiegać również o dodatkowe fundusze strukturalne na infrastrukturę kultury i renowację tysięcy zabytków.
Europejczycy stawiają kulturę na pierwszym miejscu
Nowa strategia ma odpowiadać na oczekiwania obywateli. Według badań Eurobarometru przeprowadzonych między lutym a kwietniem 2025 r., aż 87 proc. Europejczyków uważa, iż kultura i wymiana kulturalna powinny zajmować najważniejsze miejsce w UE, by obywatele czuli się bardziej europejscy.
Badanie przeprowadzone między lutym a kwietniem 2025 r. wśród ponad 26 300 obywateli pokazało, iż 86 proc. respondentów uważa dziedzictwo kulturowe za istotne dla Europy, a porównywalny procent wskazuje znaczenie kultury i sztuki dla dobrobytu i rozwoju gospodarczego.
– Te wyniki pokazują, jak głęboko kultura ma znaczenie dla Europejczyków, nie tylko jako część ich tożsamości, ale jako wspólny fundament dla przyszłości Europy – podkreślił Glenn Micallef, komisarz ds. sprawiedliwości międzypokoleniowej, młodzieży, kultury i sportu.
Polska stawia na zabytki i młodych artystów
Minister Cienkowska podkreśliła, iż Polska w poprzednich perspektywach finansowych skutecznie wykorzystywała fundusze strukturalne na infrastrukturę kultury „w sposób, którego tak naprawdę nie wykorzystują inne państwa Unii Europejskiej”.
– Mamy nadzieję na kolejne fundusze strukturalne, na infrastrukturę kultury – dodała. Wśród priorytetów wymieniła wsparcie dla młodych artystów i projekty współpracy kulturalnej między państwami. Szczególny nacisk położyła jednak na renowacje zabytków.
– W Polsce jest tysiące obiektów, które wymagają wsparcia. I mamy nadzieję, iż uda nam się wynegocjować również ten obszar – podsumowała minister.
Democracy Shield i wolność mediów
Podczas Rady rozmawiano także o Democracy Shield i roli mediów w obronie wolności. Minister przyznała, iż nie wszystkie państwa członkowskie mogą zaakceptować konkluzje.
– Sytuacja mediów publicznych nie w każdym kraju UE jest zgodna ze standardami europejskimi, z Europejskim Aktem o Wolności Mediów – stwierdziła Cienkowska, dodając, iż Polska będzie popierać Democracy Shield i zależy jej na wdrożeniu aktu tak szybko, jak to możliwe.
Cienkowska jednocześnie zaapelowała do ministrów kultury państw wspólnoty, aby ponownie rozważyli poprawcie tej „bardzo ważnej dla Europy deklaracji”.
Jak zapewniła ministerstwo pracuje również nad nową ustawą medialnej na gruncie polskim.
– Mamy nadzieję dostać jeszcze w tym roku wpis do pracy rządu i rozpocząć konsultacje publiczne już przygotowanego tekstu ustawy – poinformowała minister.
Forum w Krakowie jako kolejny krok
Kontynuacja prac w ramach polko-duńsko-cypryjskiego tria ma nastąpić już na początku grudnia.
– 4-5 grudnia w Krakowie odbędzie się specjalne forum eksperckie, na którym będziemy dyskutować, jak wdrażać Kompas dla Kultury w Europie, zarówno w prawie europejskim, jak i polskim – zapowiedziała Cienkowska.
