W świecie, gdzie ataki cyfrowe stają się coraz bardziej wyrafinowane, a przestrzeń zagrożeń – globalnie połączona – rozrasta się w alarmującym tempie, tradycyjne podejście do bezpieczeństwa IT, oparte głównie na wykrywaniu i reagowaniu (Detection & Response), przestaje wystarczać. Według najnowszych analiz Gartnera do 2030 roku połowa globalnych wydatków na cyberbezpieczeństwo może być przeznaczana na rozwiązania preemptive cybersecurity, czyli technologie i strategie, które pozwalają zapobiegać zagrożeniom, przewidywać je i unieszkodliwiać, zanim się zmaterializują. Na Gartnerze ukazał się artykuł, który przybliża ten przełomowy trend i nakreśla, jakie konsekwencje przyniesie on dla organizacji, dostawców technologii, a także sposobów projektowania zabezpieczeń. W dzisiejszym tekście przyjrzymy się temu, czym jest prewencyjne bezpieczeństwo, dlaczego jego rola tak gwałtownie rośnie i jakie wyzwania stoją przed firmami chcącymi wejść na tę ścieżkę.
Czym jest preemptive cybersecurity i dlaczego to ważne?
Preemptive cybersecurity (cyberbezpieczeństwo preemptywne) to podejście polegające nie tylko na wykrywaniu incydentów oraz reagowaniu na nie (ataki ransomware, APT-y czy naruszenia danych), ale przede wszystkim na proaktywnym przewidywaniu tych zagrożeń – dzięki sztucznej inteligencji (AI), uczenia maszynowego (ML), automatycznych mechanizmów obronnych oraz strategii, które z założenia starają się uniemożliwić lub ograniczyć skutki ataku, zanim ten faktycznie nastąpi.
Technologie z tej kategorii obejmują m.in.:
- predictive threat intelligence – prognozowanie zagrożeń na podstawie wzorców, analizy trendów, zachowań atakujących;
- zaawansowana dezinformacja / techniki osłony (deception) – np. oszukiwanie atakującego, pułapki, fałszywe środowiska;
- moving target defense – dynamiczne zmiany w środowisku (np. adresach, konfiguracjach), tak żeby utrudniać atakowanie lub wykrywanie systemów;
- autonomiczne systemy obronne, działające niezależnie od ciągłej interwencji człowieka.
Podejście to jest istotne, ponieważ globalna powierzchnia ataku (Global Attack Surface Grid, GASG), czyli suma wszystkich potencjalnych punktów wejścia, podatności i zależności między systemami – staje się coraz większa i bardziej złożona. Tradycyjne środki opierają się głównie na reakcji, co oznacza, iż ataki często zdążą wyrządzić szkody, zanim zostaną zauważone lub powstrzymane. Gartner uważa, iż taka strategia stanie się niewystarczająca w obliczu ataków wspieranych przez AI i coraz liczniejszych dokumentowanych podatności (CVE).
Dane i przewidywania Gartnera
Artykuł przytacza szereg przewidywań i liczb:
- W 2024 roku sumy przeznaczone na rozwiązania preemptive stanowiły mniej niż 5% wszystkich wydatków na cyberbezpieczeństwo.
- Do roku 2030 udział ten ma wzrosnąć do 50%.
- Liczba udokumentowanych luk bezpieczeństwa (CVE – Common Vulnerabilities and Exposures) ma się zwiększyć – do roku 2030 przewiduje się ponad 1 milion CVE, co stanowić będzie wzrost o ~300% w porównaniu z około 277 000 w 2025.
Nowe kierunki: Autonomous Cyber Immune System (ACIS) i segmentacja rozwiązań
Gartner wskazuje, iż przyszłością jest nie tylko prewencja, ale także większa autonomiczność systemów obronnych:
- Autonomous Cyber Immune System (ACIS) — systemy adaptacyjne i zdecentralizowane, działające analogicznie do układu odpornościowego, służące ciągłemu monitorowaniu, adaptacji i przeciwdziałaniu zagrożeniom. To model, który ma być najważniejszy w kontekście GASG.
- Wraz z nim rośnie potrzeba specjalizacji: rozwiązania dopasowane do branż (np. zdrowie, finanse, produkcja), specyficznych typów aplikacji (systemy sterowania przemysłowego, rozwiązania chmurowe, pipeline’y AI/ML) czy konkretnych metod ataku (np. ransomware, ataki na łańcuchy dostaw).
Wyzwania i implikacje dla firm
Choć perspektywy przejścia na preemptive cybersecurity są obiecujące, nie brakuje przeszkód i kwestii, które wymagają uwagi:
- Koszt i inwestycje – technologie AI/ML, dezinformacji, automatyzacji oraz systemów autonomicznych są drogie we wdrożeniu i utrzymaniu. Wymagają też często dużych zasobów inżynierskich oraz zasobów danych.
- Zgodność i regulacje – specjalistyczne rozwiązania oraz automatyzacja interakcji z danymi wrażliwymi niosą ryzyko konfliktu z przepisami o ochronie danych osobowych, normami sektora finansowego czy zdrowotnego.
- Interoperacyjność i integracja – skoro żaden pojedynczy dostawca nie pokryje całego spektrum zagrożeń i obszarów systemowych, konieczne będą solidne interfejsy (API), standardy wymiany danych i architektury umożliwiające współdziałanie różnych technologii.
- Zarządzanie ryzykiem związanym z AI – technologie AI mogą same mieć luki bezpieczeństwa, które wykorzystają atakujący; istnieje też ryzyko błędnych predykcji lub nadmiernego zaufania automatyzacji.
- Rozbudowa ludzkiego kapitału – grupa specjalistów zdolnych do projektowania, implementacji i utrzymania systemów preemptive jest przez cały czas stosunkowo nieliczna. Potrzebne są szkolenia, rozwój kompetencji oraz świadomości wśród kadry zarządzającej, by rozumiała ona nowe strategie ochrony.
Podsumowanie
Preemptive cybersecurity pozycjonuje się dziś nie tylko jako trend, ale także niezbędna ewolucja w dziedzinie ochrony cyfrowej. W obliczu rosnącego GASG, mnożących się CVE i paradygmatu, w którym atakujący często mają przewagę inicjatywy firmy, które nie zainwestują w technologie oraz strategie pozwalające działać z wyprzedzeniem, mogą znaleźć się w coraz trudniejszej pozycji – nie tylko operacyjnie, ale również pod względem reputacji i finansów. Jednak droga do pełnej adopcji tych rozwiązań wymaga czasu, współpracy, standaryzacji i uważnego zarządzania ryzykami. W perspektywie kilku lat ci, którzy podejmą działania odpowiednio wcześnie, mogą uzyskać przewagę konkurencyjną – w ochronie, stabilności i zaufaniu swoich klientów i partnerów.
