System kaucyjny – wszystko, co musisz wiedzieć

System kaucyjny oznacza dopłatę do butelki czy puszki, ale też zwrot pieniędzy. Wyjaśniamy, jak działają nowe zasady i jak odzyskać pieniądze za nowo zakupione butelki.

Od 1 października 2025 r. w Polsce rusza system kaucyjny. Nowe przepisy obejmą większość opakowań po napojach i zmienią sposób, w jaki robimy zakupy oraz oddajemy zużyte butelki czy puszki. To oznacza, iż zarówno konsumenci, jak i sprzedawcy będą musieli dostosować swoje codzienne nawyki – od samego momentu zakupu, aż po zwrot pustego opakowania.

W redakcji Spider’s Web śledzimy temat na bieżąco i widzimy, jak wiele pytań powtarza się wśród czytelników: od tego, jakie opakowania są objęte systemem, po to, czy potrzebny będzie paragon przy zwrocie. Dlatego w tym przewodniku rozwiejemy wszelkie wątpliwości dotyczące systemu kaucyjnego wyjaśnić najważniejsze zasady i odpowiemy na pytania, które pojawiały się najczęściej w odpowiedziach na nasze artykuły.

System kaucyjny w Polsce – zasady, sklepy, zwroty butelek

• Co to jest system kaucyjny i dlaczego go wprowadzono?
• Od kiedy obowiązuje system kaucyjny w Polsce?
• Jakie opakowania obejmuje system kaucyjny?
• Ile wynosi kaucja za butelki i puszki?
• Czy mogę oddać opakowania kupione przed 1 października?
• Jak rozpoznam, iż opakowanie jest objęte systemem kaucyjnym?
• Jak zwrócić butelki i puszki, żeby odzyskać kaucję?
• Gdzie można zwrócić butelki i puszki?
• Czy system kaucyjny działa w Lidlu, Biedronce, Kauflandzie, Żabce i innych sieciach?
• Co się dzieje ze zwróconymi opakowaniami?
• Kto odpowiada za system kaucyjny i kto na nim zarabia?

Co to jest system kaucyjny i dlaczego go wprowadzono?

System kaucyjny to mechanizm, w którym przy zakupie napoju w określonym opakowaniu płacimy dodatkową kaucję, a następnie możemy odzyskać tę kwotę, zwracając puste opakowanie do sklepu. Dzięki temu butelki i puszki nie trafiają do kosza czy na ulicę, ale do systemu recyklingu, w którym zyskują drugie życie. Głównym celem systemu kaucyjnego jest nie tylko zwiększenie poziomu odzysku surowców i ograniczenie ilości odpadów w środowisku, ale także wyrobienie w nas – konsumentach – nowych, proekologicznych nawyków. Polska wdraża system w związku z unijną dyrektywą SUP, która zobowiązuje państwa członkowskie, by do 2029 r. 90 proc. plastikowych butelek było zbieranych w ramach recyklingu.

Od kiedy obowiązuje system kaucyjny w Polsce?

System startuje 1 października 2025 r. Od tego dnia wszystkie objęte opakowania muszą być sprzedawane z kaucją. Pełne wdrożenie obejmujące szklane butelki zwrotne nastąpi od 1 stycznia 2026 r.

Jakie opakowania obejmuje system kaucyjny?

Systemem kaucyjnym będą objęte następujące typy opakowań:

• butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów,
• puszki metalowe do 1 litra,
• szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra (od 1 stycznia 2026 r.).

Ile wynosi kaucja za butelki i puszki?

Wysokość kaucji za butelki puszki jest stała, niezależna od producenta produktu i sklepu, oraz regulowana rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska. Obecne stawki prezentują się następująco:

• butelki PET na napoje o pojemności do 3 l – 0,50 zł,
• metalowe puszki na napoje o pojemności do 1 l – 0,50 zł,
• szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l – 1 zł.

Czy mogę oddać opakowania kupione przed 1 października 2025 r.?

Nie – kaucją objęte są tylko opakowania sprzedawane po wejściu w życie systemu, posiadające odpowiednie oznaczenie.

Jak rozpoznam, iż opakowanie jest objęte systemem kaucyjnym?

Na etykiecie każdego objętego systemem napoju musi znajdować się specjalny symbol oraz informacja o wysokości kaucji. Symbol ma formę prostokątnej ramy stworzonej z dwóch strzałek symbolizujących recykling. W ramę wpisane jest słowo „KAUCJA” oraz kwota kaucji.

Symbol systemu kaucyjnego umieszczony jest obok kodu kreskowego produktu.

Oznakowanie opakowań w systemie kaucyjnym

Jak zwrócić butelki i puszki, żeby odzyskać kaucję?

Kaucję można odzyskać w każdym punkcie zbiórki objętym systemem kaucyjnym – niezależnie od tego, czy jest to butelkomat, czy tradycyjny punkt obsługiwany przez pracownika sklepu. W obu przypadkach obowiązują te same zasady: opakowania muszą być puste, niezgniecione i posiadać czytelny kod kreskowy. Zaleca się także, aby zwracać je wraz z nakrętką, ponieważ stanowi ona integralną część opakowania i również powinna trafić do recyklingu.

Zwrot butelki lub puszki w automacie

Zwrot w automacie polega na umieszczeniu butelki lub puszki w otworze urządzenia, odebraniu wydruku potwierdzającego zwrot i wymianie go w kasie lub punkcie obsługi klienta na gotówkę bądź równowartość w bonie zakupowym.

Do zwrotu butelki w automacie nie potrzeba paragonu.

Zwrot butelki lub puszki w punkcie (u pracownika sklepu)

W tradycyjnym punkcie wystarczy przekazać opakowania pracownikowi sklepu i od razu otrzymać pieniądze albo potwierdzenie do realizacji przy kasie. Co ważne, zwrot kaucji odbywa się bez konieczności okazania paragonu – konsumenci mogą oddawać butelki i puszki w dowolnym sklepie uczestniczącym w systemie, niezależnie od tego, gdzie dokonali zakupu.

Więcej na temat systemu kaucyjnego w Polsce na Spider’s Web:

Gdzie można zwrócić butelki i puszki?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska i Klimatu, w systemie kaucyjnym butelki i puszki można zwrócić w dowolnym sklepie będącym częścią systemu kaucyjnego – choćby w różnym od tego, w którym kupiło się produkt.

Przykładowo, kupując butelkę wody mineralnej w Lidlu w Zakopanem, będziesz mógł otrzymać za nią kaucję w Kauflandzie we Wrocławiu.

Jednak nie wszystkie sklepy w Polsce biorą udział w systemie kaucyjnym – zasady dla miejsc zwrotu rysują się następująco:

• sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw mają obowiązek przyjmować opakowania objęte systemem,
• małe sklepy mogą dobrowolnie przystąpić do systemu – o ile nie sprzedają zwrotnych butelek szklanych,
• nawet małe sklepy sprzedające butelki szklane zwrotne muszą być częścią systemu kaucyjnego,
• punkty zbiórki mogą powstawać także poza sklepami (np. automaty w przestrzeni miejskiej).

Czy system kaucyjny działa w Lidlu, Biedronce, Kauflandzie, Żabce i innych sieciach?

Tak – wszystkie sieci handlowe muszą wdrożyć system zgodnie z prawem. Różnią się jednak sposobem jego realizacji:

• Biedronka – wdraża automaty do zwrotu opakowań w większych sklepach, w mniejszych możliwy zwrot ręczny przy kasie,
• Lidl – stawia na butelkomaty przy wejściach do sklepów, umożliwia szybki zwrot i wydruk kuponu na zakupy,
• Kaufland – przygotował specjalne punkty zwrotu w strefie wejściowej, kaucję można otrzymać w gotówce lub bonie zakupowym. Punkty wdrażane są stopniowo, dlatego w niektórych sklepach sieci początkowo trzeba będzie oddawać opakowania pracownikom sklepów w punktach obsługi klienta
• Żabka – wprowadza rozwiązania dopasowane do małego formatu sklepów, w części punktów przewidziano automaty, w innych zwrot ręczny.

Wszystkie sieci podkreślają, iż nie wymagają paragonu przy zwrocie.

Co się dzieje ze zwróconymi opakowaniami?

Plastik (PET) i puszki trafiają do recyklingu, z którego powstaną nowe opakowania lub inne wyroby, natomiast szklane butelki zwrotne są myte i ponownie trafiają do obiegu.

Kto odpowiada za system kaucyjny i kto na nim zarabia?

Za system odpowiadają operatorzy wybrani przez producentów i sklepy. Finansowanie odbywa się z kilku źródeł: wpłat przedsiębiorców, sprzedaży surowców z recyklingu oraz nieodebranych kaucji. Sklepy nie zarabiają na kaucji – kwota ta jest tylko przekazywana dalej.

Zdjęcie główne: Stasya V / Shutterstock