Dezinformacja w sieci to dziś realne zagrożenie dla europejskich demokracji. UE odpowiada nowym projektem, który ma łączyć państwa członkowskie w walce z manipulacjami i fałszywymi treściami.
Komisja Europejska proponuje utworzenie tzw. Europejskiego Centrum Odporności Demokratycznej, której celem ma być przeciwdziałanie zagranicznym atakom dezinformacyjnym ze strony Rosji. Informacja ta wynika z roboczego projektu Europejskiej Tarczy Demokracji, do którego dotarł EURACTIV.
Tarcza Demokracji, którą Komisja Europejska ma przedstawić w środę (12 listopada), ma na celu przeciwdziałanie hybrydowym atakom dezinformacyjnym prowadzonym przez podmioty zagraniczne, takie jak Rosja, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia w okresie wyborów.
Nowe centrum ma funkcjonować jako „dedykowany hub”, wspierający współpracę między instytucjami UE a państwami członkowskimi w celu odparcia ataków wykorzystujących różnorodne techniki i kanały online, co zwiększa ich skuteczność.
Według projektu celem centrum będzie przewidywanie i zwalczanie dezinformacji w czasie rzeczywistym. Dokument Komisji opisuje Rosję jako państwo „eskalujące ataki hybrydowe” i „toczące walkę o wpływy w Europie”.
Choć roboczy projekt zawiera kilka szczegółów dotyczących budżetu oraz terminu powstania centrum, przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen już wcześniej przedstawiła ten pomysł podczas swojego corocznego przemówienia o stanie Unii we wrześniu tego roku.
Utworzenie hubu do walki z dezinformacją było również długo oczekiwane przez prawodawców UE, w tym przez specjalny komitet Parlamentu Europejskiego ds. Tarczy Demokracji.
Podobne centra działają już w poszczególnych państwach UE, np. francuskie VIGILIUM – agencja techniczna monitorująca ingerencje zagraniczne – oraz szwedzka Agencja Obrony Psychologicznej. Nie jest jednak jasne, w jaki sposób nowe centrum UE będzie współpracować z istniejącymi instytucjami.
Ramy prawne i dodatkowe inicjatywy
UE posiada już przepisy mające na celu zwalczanie dezinformacji wyborczej w sieci, w tym akt o usługach cyfrowych (DSA) oraz akt o sztucznej inteligencji (AI Act).
Dotychczas Komisja Europejska nie zakończyła jednak żadnych postępowań dotyczących dezinformacji wszczętych w ramach DSA wobec platform społecznościowych, takich jak Meta (właściciel Facebooka i Instagrama), TikTok czy X. Projekt Tarczy Demokracji wskazuje, iż KE będzie priorytetowo traktować takie dochodzenia w odniesieniu do dużych platform.
Dokument przewiduje także opracowanie „protokołu postępowania w przypadku incydentów i kryzysów DSA”, który ma umożliwić zapobieganie i reagowanie na poważne incydenty online oraz ingerencje.
Projekt Tarczy Demokracji zakłada również szereg innych inicjatyw: wsparcie dla tworzenia lepszych narzędzi do wykrywania deepfake’ów, działania mające na celu priorytetowe traktowanie sektora medialnego w egzekwowaniu unijnego aktu o rynkach cyfrowych (DMA) oraz wzmocnienie fact-checkingu poprzez utworzenie niezależnej Europejskiej Sieci Fact-Checkerów.
