Operacja „Pajęcza Sieć”, atak przeprowadzony przez Ukrainę 2 czerwca 2025 roku na bazy lotnicze m.in. w Olenii i Iwanowie w Rosji, zakończyła się wielkim sukcesem. Według ukraińskich służb zniszczono 34 procent rosyjskich bombowców dalekiego zasięgu. Ukraiński atak dronów na Rosję nie byłby możliwy, gdyby nie otwartoźródłowe oprogramowanie ArduPilot. Stworzone pierwotnie przez hobbystów do sterowania dronami rekreacyjnymi, odegrało kluczową rolę w jednym z najśmielszych ataków tego kraju na rosyjskie cele wojskowe.
117 dronów, stare modemy i GPS. ArduPilot w akcji
Oprogramowanie ArduPilot narodziło się niemal dwie dekady temu jako projekt DIY, wykorzystujący komponenty LEGO i Arduino. Jego twórcy, m.in. Chris Anderson (były redaktor naczelny WIRED) i Jordi Munoz, nie przewidzieli, iż ich hobbystyczny projekt zostanie wykorzystany do przeprowadzenia skoordynowanego ataku dronowego na jedno z największych państw świata.
- Zobacz też: Nowa technologia wydłuża życie warzyw choćby o 10 dni
Zgodnie z komunikatem prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, przygotowania do operacji trwały półtora roku. W tym czasie Ukraina przemyciła do Rosji kontenery i ciężarówki, w których ukryto uzbrojone drony. W momencie aktywacji, drony wystartowały jednocześnie z różnych punktów w Federacji Rosyjskiej, pokonując setki kilometrów do swoich celów.
Drony korzystały z systemu open source nie tylko do autopilotażu, ale też do stabilizacji lotu i skutecznej nawigacji przy słabym sygnale. Rosyjska armia od lat zakłóca sygnały GPS, ale ArduPilot sprawił, iż drony mogły lecieć choćby w takich warunkach, wykorzystując wbudowane tryby awaryjne i tak zwany „loitering” (utrzymywanie pozycji). Niektóre drony komunikowały się z Ukrainą przez rosyjskie sieci komórkowe dzięki modemów i kultowych już pikokomputerów Raspberry Pi.
Oprogramowanie nie powstało w takim celu, ale taka jest natura open source
Otwarty charakter ArduPilot oznacza, iż każdy – również siły zbrojne – może swobodnie modyfikować i używać tego kodu. Choć twórcy projektu deklarują, iż nie wspierają zbrojnych zastosowań systemu, nie są w stanie ich prawnie powstrzymać. „To nie pierwszy i nie ostatni raz, kiedy ArduPilot jest wykorzystywany w ten sposób” – napisał jeden z deweloperów na forum Reddit.
- Nie przegap: Zamiast selfie – zrzuty ekranu dla reżimu. Tak działa telefon z Korei Północnej
Eksperci podkreślają, iż wielki sukces Ukrainy pokazuje, iż tanie drony z darmowym oprogramowaniem mogły zniszczyć bombowce warte setki milionów dolarów. „Wojna nie zawsze wygrywana jest przez tych, którzy wydają najwięcej. Czasem decyduje kreatywność i niski koszt operacyjny” – powiedział 404 Media ekspert ds. dronów Kelsey Atherton.
Dlaczego Ukraiński atak dronów na Rosję się udał?
Z wielu powodów. Zniszczone samoloty od lat stały bez osłony, w równych liniach na płytach lotnisk, stanowiąc łatwy cel dla precyzyjnego uderzenia. Jak komentuje Atherton, największym błędem była logistyka – brak hangarów z zamykanymi drzwiami. Zawiódł także wywiad, a na Rosjanach zemściło się zlekceważenie potencjału Ukrainy.
