Dziś jest Dzień Babci, jutro będzie Dzień Dziadka. prawdopodobnie wielu z nas odwiedzi naszych seniorów — niezależnie od tego, czy jesteśmy wnukami, czy rodzicami wnuków. Jest to doskonała okazja do tego, by okazać dziadkom naszą miłość i pamięć. Wykorzystajmy tę okazję również w inny sposób — zadbajmy o bezpieczeństwo babci i dziadka w internecie.
Seniorzy są często obiektem ataków ze strony różnego rodzaju przestępców.
Główny Urząd Statystyczny wskazuje, iż odsetek osób korzystających z sieci w wieku 65-74 lat wynosił 51% w 2022 roku, a 75,5 proc. w grupie 55–64 lat. Niestety, jednocześnie silversi nie są szczególnie krytyczni wobec swoich umiejętności technologicznych. Według badania InfoSenior z 2023 roku 55 proc. starszych osób ocenia swój poziom wiedzy o cyberbezpieczeństwie na „przeciętny”, a aż jedna trzecia uważa, iż ma bardzo wysoką świadomość dotyczącą zagrożeń w sieci. Tymczasem znajomość technologii wśród osób starszych jest zwykle co najwyżej powierzchowna, a dodatkowo mniej niż niegdyś wyostrzone zmysły czynią ich bardziej podatnymi na manipulacje.
Dbanie o ich cyberbezpieczeństwo to nasza powinność. Należy też pamiętać, iż to nie tylko dbanie o ich sprzęt — telefon czy komputer. To przede wszystkim rozmowa o tym, jak unikać cyberzagrożeń czyhających na babcie i dziadki.
Porozmawiaj z dziadkami o bezpieczeństwie w sieci
Nawet jeżeli dziadkowie trzymają się z daleka od technologii, to najprawdopodobniej mają telefon, choćby tylko stacjonarny. Niestety, nie oznacza to, iż są bezpieczni. Przestępcy stosujący klasyczną metodę wyłudzenia „na wnuczka” często dzwonią pod prywatne numery stacjonarne. Czemu? Bo istnieje spora szansa, iż ich właścicielami są osoby starsze. Większość osób z młodszych pokoleń takich telefonów po prostu nie posiada.
Podstawową zasadą, jaką musimy przekazać dziadkom, jest to, żeby nie ufali nikomu, kogo nie znają: czy to dzwoniącemu, czy to przesyłającemu sms lub e-mail. Wraz z ograniczonym zaufaniem, powinni wyrobić w sobie odruch sprawdzania tożsamości osoby po drugiej stronie. Jak to zrobić? Wystarczą bardzo proste techniki:
Ktoś dzwoni, twierdząc, iż wnukowi niezbędne są pieniądze? To niech dziadkowie się rozłączą i zadzwonią do wnuka lub wnuka rodziców. E-mail czy sms od banku? Niech zadzwonią na infolinię. I niech nigdy nie klikają na przesłane linki, tylko niech wchodzą do aplikacji bankowej tak, jak zawsze to robią.
Seniorzy padają ofiarami scamów
Potem porozmawiajmy o typowych scamach — metodzie na wnuczka czy policjanta, phishingu, przesyłce „wymagającej dopłaty,” czy o „nagrodzie” – takiej jak ta „od Biedronki„. Zachęćmy ich również, by nie odbierali połączeń oznaczonych przez ich telefon jako potencjalny spam i oszustwo — w najlepszym razie będą to nachalni telemarketerzy, w gorszym coś istotnie groźniejszego.
I poprośmy seniorów, by w razie wątpliwości zadzwonili do nas, zanim cokolwiek zrobią. Najlepiej dając im kilka opcji kontaktu — nie zawsze będziemy mogli odebrać ich telefon (na przykład będąc na firmowym spotkaniu), więc niech mają opcję zadzwonienia do innych członków rodziny czy na przykład technicznie biegłego przyjaciela domu.
Zadbaj o cyberbezpieczeństwo sprzętu seniorów
Jak już pogadankę będziemy mieć za sobą, to czas wziąć się za sprzęt: telefony i komputery.
Przede wszystkim upewnijmy się, iż wszystkie aktualizacje są zainstalowane. Wiele z nich odpowiada za łatanie dziur bezpieczeństwa w oprogramowaniu, więc są niezbędnym warunkiem utrzymania bezpieczeństwa sprzętu.
Po drugie upewnijmy się, iż zainstalowane jest oprogramowanie antywirusowe, zwłaszcza na sprzęcie, na którym dziadkowie czytają e-maile. To może zapobiec niebezpiecznej infekcji przez wirusa albo trojana.
Możemy również sprawdzić, czy konto dziadków na jakimś serwisie — na przykład w sklepie internetowym, w którym kupowali prezent dla wnuka — nie było ofiarą wycieku danych. Wystarczy sprawdzić ich adres e-mail w serwisie Have I Been Pwned. jeżeli wyciekło — zmieńmy hasło. Lub wszystkie hasła, jeżeli dziadkowie nieprzezornie używali tego samego hasła we wszystkich serwisach.
I jeżeli już przy kontach w różnych serwisach jesteśmy — jeżeli dziadkowie mają takich trochę, to może warto rozważyć zainstalowanie im menedżera haseł, takiego jak LastPass czy Bitwarden. A potem zachęcić ich, by korzystali z haseł przez ten program sugerowanych.
Senior cyberbezpieczny w sieci
Seniorzy są coraz częstszymi użytkownikami internetu. Korzystają ze sklepów online, płacą kartą, wysyłają wiadomości, poznają ludzi na czatach. Dzień Babci i Dzień Dziadka to doskonały moment, by porozmawiać o bezpieczeństwie, przypomnieć podstawowe zasady i zadbać o cyberbezpieczeństwo ich sprzętu.
Źródło grafiki: Sztuczna inteligencja, model Dall-E 3
