Wpływ Sztucznej Inteligencji na Polski Rynek Pracy 2025/30

Zdjęcie: Wpływ Sztucznej Inteligencji na Polski Rynek Pracy 2025/30

Pod koniec 2024 roku kampania reklamowa startupu AI Artisan z San Francisco wzbudziła ogromne emocje w świecie biznesu i poza nim. Hasło przewodnie kampanii „Przestańcie zatrudniać ludzi” umieszczone na billboardach w mieście stało się iskrą zapalną do globalnej debaty na temat roli sztucznej inteligencji w miejscu pracy. Artisan, założony przez Jaspara Carmichaela-Jacka i Dr. Ruporta Dodkinsa, specjalizuje się w tworzeniu systemu do zarządzania procesami sprzedaży, oferując produkty znane jako „pracownicy AI”.

Reklamy głosiły m.in. „Artisans nie będą narzekać na work-life balance” oraz „Kamery Zoom Artisan zawsze działają”. Krytycy uznali je za dystopijne, wywołując oburzenie w mediach społecznościowych i szeroką dyskusję. CEO firmy, Jaspar Carmichael-Jack, bronił kampanii, podkreślając, iż jej celem było zwrócenie uwagi na zmieniającą się rzeczywistość gospodarczą. Kampania przyczyniła się do wzrostu rozpoznawalności marki i liczby sprzedaży, jednocześnie ukazując wyzwania związane z miejscem AI w społeczeństwie.

Wpływ Sztucznej Inteligencji na Polski Rynek Pracy 2025/30 – Wstęp

Wpływ Sztucznej Inteligencji na Polski Rynek Pracy 2025/30 jest tematem, który coraz częściej pojawia się w debatach publicznych i biznesowych. W kontekście globalnych zmian technologicznych, sztuczna inteligencja (AI) odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości zatrudnienia oraz gospodarki. Kampania reklamowa startupu AI Artisan z San Francisco, opisana w przedwstępie, jest doskonałym przykładem wyzwań i kontrowersji związanych z automatyzacją oraz rolą AI w miejscu pracy.

Sztuczna inteligencja (AI) odgrywa coraz większą rolę we współczesnym świecie, przekształcając sposób, w jaki funkcjonują gospodarki, organizacje i jednostki. AI to dziedzina nauki zajmująca się projektowaniem systemów komputerowych zdolnych do wykonywania zadań wymagających inteligencji ludzkiej, takich jak rozpoznawanie obrazów, analiza danych czy podejmowanie decyzji. W kontekście rynku pracy AI ma potencjał rewolucjonizowania zarówno procesów produkcyjnych, jak i pracy w sektorach wymagających kreatywności i zaawansowanych kompetencji.

Sztuczna inteligencja (AI) odgrywa coraz większą rolę we współczesnym świecie, przekształcając sposób, w jaki funkcjonują gospodarki, organizacje i jednostki. AI to dziedzina nauki zajmująca się projektowaniem systemów komputerowych zdolnych do wykonywania zadań wymagających inteligencji ludzkiej, takich jak rozpoznawanie obrazów, analiza danych czy podejmowanie decyzji. W kontekście rynku pracy AI ma potencjał rewolucjonizowania zarówno procesów produkcyjnych, jak i pracy w sektorach wymagających kreatywności i zaawansowanych kompetencji.

Na świecie zastosowanie AI staje się kluczowym elementem strategii biznesowych. Kraje takie jak USA, Chiny czy Niemcy intensywnie inwestują w rozwój technologii opartych na AI, aby zwiększyć produktywność i konkurencyjność swoich gospodarek. W Polsce, choć poziom wdrażania AI jest niższy niż w czołowych krajach technologicznych, potencjał tej technologii jest ogromny. Wraz z postępem automatyzacji pojawiają się jednak pytania o przyszłość pracy, zmiany w strukturze zatrudnienia oraz wyzwania związane z adaptacją pracowników do nowych wymagań rynkowych.

Celem niniejszego opracowania jest przeanalizowanie potencjalnych scenariuszy rozwoju polskiego rynku pracy w latach 2025-2030 w kontekście dynamicznego rozwoju AI. Przedstawimy perspektywy wykorzystania sztucznej inteligencji, kluczowe wyzwania oraz możliwości minimalizowania negatywnych skutków automatyzacji. Szczególny nacisk zostanie położony na identyfikację sektorów i zawodów najbardziej narażonych na zmiany oraz na formułowanie rekomendacji dla rządu, firm i pracowników w celu łagodzenia skutków transformacji.

Wpływ Sztucznej Inteligencji na Polski Rynek Pracy 2025/30 – Kluczowe Statystyki PIE

• 3,68 mln osób w Polsce pracuje w 20 zawodach najbardziej narażonych na wpływ sztucznej inteligencji według wskaźników AIOE
• 1,66 mln osób w Polsce pracuje w 20 zawodach najmniej narażonych na wpływ sztucznej inteligencji
• 2,16 mln kobiet i 1,53 mln mężczyzn w Polsce pracuje w zawodach najbardziej narażonych na zmiany wywołane zastosowaniem sztucznej inteligencji

• 31 proc. pracowników w województwie mazowieckim pracuje w zawodach najbardziej narażonych na zmiany wywołane zastosowaniem sztucznej inteligencji
• 82 proc. pracowników najbardziej narażonych na zmiany związane ze sztuczną inteligencją to osoby z wyższym wykształceniem
• 25,8 proc. Polaków uważa, iż wykorzystanie sztucznej inteligencji wpłynie pozytywnie na liczbę miejsc pracy na rynku, a 33,4 proc. uważa, iż wpłynie negatywnie, a ok. 40 proc. nie ma zdania

ponad 65 proc. respondentów w Polsce zadeklarowało, iż przynajmniej raz skorzystało z chatbota AI, a niemal 2 proc. korzysta z niego codziennie a 1 na 5 Polaków obawia się, iż automatyzacja zadań dzięki AI może prowadzić do redukcji miejsc pracy w sektorze publicznym.

Aktualny Stan Rynku Pracy w Polsce (2025)

Charakterystyka struktury zatrudnienia w Polsce

Polski rynek pracy w 2025 roku wykazuje znaczne zróżnicowanie w zakresie sektorów i poziomów kwalifikacji. Zawody wymagające wysokich kompetencji, takie jak specjaliści IT, finansiści czy inżynierowie, stanowią trzon nowoczesnej gospodarki. Charakteryzują się one dużą ekspozycją na AI, zarówno jako narzędzie wspomagające, jak i czynnik mogący prowadzić do automatyzacji części zadań. W przeciwieństwie do nich, zawody manualne i fizyczne, jak prace budowlane czy operatorzy maszyn, są mniej narażone na bezpośrednie zastąpienie przez technologie AI, ale zmiany w tej sferze postępują wolniej i mają bardziej długofalowy charakter.

W Polsce szczególnie istotnym problemem pozostają luki kadrowe w sektorach takich jak edukacja, opieka zdrowotna czy budownictwo. Wprowadzenie AI w tych obszarach stwarza potencjalne możliwości wypełnienia tych braków poprzez optymalizację procesów, automatyzację zadań powtarzalnych i wsparcie pracowników w ich codziennej pracy.

Analiza sektorów gospodarki

Polska gospodarka różni się pod względem ekspozycji na AI w zależności od sektora. Sektor finansowy i ubezpieczeniowy odnotowuje najwyższą adaptację technologii sztucznej inteligencji. Automatyzacja procesów analitycznych, zarządzania danymi czy obsługi klienta już teraz prowadzi do zwiększenia efektywności i redukcji kosztów. Przykładem są systemy wykrywania nadużyć finansowych oraz rozwiązania wspierające personalizację usług.

W sektorze rolnictwa i budownictwa, wdrażane technologie obejmują m.in. drony monitorujące uprawy, czujniki wilgotności gleby czy prefabrykację elementów konstrukcyjnych. Mimo niższego tempa adaptacji AI sukcesywnie zmienia sposób zarządzania projektami oraz organizacji pracy, redukując czasochłonność niektórych procesów.

Z kolei w sektorze IT i technologii zaawansowanych pracownicy nie tylko korzystają z AI, ale przede wszystkim tworzą narzędzia umożliwiające jej rozwój. Choć są mniej narażeni na automatyzację, zmuszeni są do stałego aktualizowania swoich umiejętności w odpowiedzi na szybkie zmiany technologiczne.

Wpływ AI na zatrudnienie kobiet i mężczyzn

Wpływ AI na rynek pracy różnicuje się również pod względem płci. Kobiety częściej pracują w zawodach wymagających umiejętności interpersonalnych, takich jak edukacja, administracja czy opieka zdrowotna. Są one bardziej narażone na automatyzację w przypadku zadań administracyjnych czy rutynowych procesów obsługi klienta. Jednocześnie wzrasta znaczenie kompetencji miękkich, które mogą chronić je przed pełną automatyzacją stanowisk.

Z drugiej strony, mężczyźni, dominujący w sektorach takich jak produkcja, transport czy budownictwo, napotykają inne wyzwania związane z automatyzacją maszyn i pojazdów. W dłuższej perspektywie automatyzacja w tych obszarach może prowadzić do istotnych zmian w strukturze zatrudnienia.

Ogólnie rzecz biorąc, 28% kobiet pracuje w zawodach o wysokim ryzyku automatyzacji, podczas gdy wśród mężczyzn odsetek ten wynosi 17%. Różnice te wynikają z odmiennej struktury zatrudnienia oraz poziomu wykształcenia, który w większym stopniu determinuje ekspozycję na AI.

Prognozy na Lata 2025-2030

Sektory gospodarki najbardziej narażone na automatyzację

Sektor finansowy i ubezpieczeniowy będzie jednym z najbardziej dotkniętych wdrożeniami sztucznej inteligencji. Technologie takie jak algorytmy analizy danych, systemy oceny ryzyka czy zautomatyzowana obsługa klienta przyczyniają się do istotnych zmian. Prognozuje się, iż w ciągu najbliższych pięciu lat ponad 60% procesów operacyjnych w tych sektorach może zostać zautomatyzowanych.

Również sektor edukacji będzie ewoluował, choć w odmienny sposób. Narzędzia AI, takie jak platformy personalizowanego nauczania, mogą zastąpić część tradycyjnych metod nauczania, ale nie wykluczą w pełni roli nauczycieli, zwłaszcza w obszarach wymagających interakcji międzyludzkiej.

Sektor IT i technologii zaawansowanych znajduje się na przeciwnym biegunie. Chociaż technologie AI mogą automatyzować niektóre zadania programistów, ogólnie rzecz biorąc, sektor ten będzie napędzany wzrostem zapotrzebowania na specjalistów tworzących i wdrażających rozwiązania oparte na AI.

Zawody najbardziej zagrożone automatyzacją

Wśród zawodów o wysokim ryzyku automatyzacji znajdują się:

• Finansiści – Wprowadzenie algorytmów do analizy danych finansowych ogranicza potrzebę zatrudnienia analityków.
• Prawnicy – Automatyzacja przeszukiwania dokumentów i przygotowywania analiz prawnych zmniejsza zapotrzebowanie na młodszych prawników.
• Programiści – Generatywne algorytmy kodowania mogą przejąć podstawowe zadania programistyczne.

Zawody najmniej zagrożone

Są to przede wszystkim zawody wymagające kompetencji miękkich i interakcji międzyludzkich, takie jak:

• Pracownicy socjalni – potrzeba empatii i zaangażowania w pomoc ludziom czyni te zawody trudnymi do automatyzacji.
• Robotnicy manualni w rolnictwie – specyfika prac terenowych i brak ujednolicenia warunków ogranicza zastosowanie AI w wielu obszarach.
• Nauczyciele – mimo wsparcia AI w nauczaniu, interakcja z uczniem pozostaje kluczowa.

Wpływ trendów demograficznych na rynek pracy

Do 2030 roku Polska będzie zmagać się z poważnymi zmianami demograficznymi, w tym spadkiem liczby pracowników w wieku produkcyjnym o ponad 12%. Wprowadzenie AI może pomóc w łagodzeniu skutków tego trendu poprzez zwiększenie produktywności i efektywności pracy. Zmiany demograficzne będą również wpływać na charakter popytu na usługi, co może zwiększyć zapotrzebowanie na zawody związane z opieką nad osobami starszymi i zdrowiem publicznym.

Szanse i Wyzywania Wdrażania AI

3.1 Potencjalne korzyści

Wprowadzenie sztucznej inteligencji (AI) w Polsce może przynieść istotne korzyści w kontekście gospodarczym i społecznym.

• Zwiększenie produktywności: AI umożliwia automatyzację powtarzalnych zadań, optymalizację procesów oraz przyspieszenie podejmowania decyzji. Przykładowo, systemy monitorujące produkcję w czasie rzeczywistym pozwalają ograniczyć straty i zwiększyć efektywność zarządzania zasobami.
• Łagodzenie braków kadrowych: W sektorach takich jak opieka zdrowotna czy przemysł, AI może wspierać ludzi w wykonywaniu zadań, które wymagają dużego nakładu pracy lub precyzji. Przykładem są systemy diagnostyczne dla lekarzy oraz roboty wspierające procesy produkcyjne.
• Zwiększenie innowacyjności: Integracja AI w firmach otwiera nowe możliwości tworzenia modeli biznesowych oraz rozwiązań technologicznych, które wcześniej były nieosiągalne z powodu ograniczeń tradycyjnych narzędzi.

Ryzyka

Pomimo korzyści, rozwój i wdrażanie AI wiąże się z wieloma wyzwaniami i potencjalnymi zagrożeniami, które mogą wpływać na rynek pracy oraz społeczeństwo.

• Bezrobocie technologiczne: Automatyzacja w zawodach o wysokiej powtarzalności, takich jak księgowość czy administracja, może prowadzić do redukcji etatów. Szacuje się, iż do 2030 roku choćby 40% stanowisk w sektorze administracyjnym może zostać zautomatyzowanych.
• Pogłębianie nierówności społecznych: Rozwój AI może sprzyjać osobom posiadającym zaawansowane umiejętności techniczne, podczas gdy osoby o niższym poziomie wykształcenia mogą pozostawać w tyle, pogłębiając podziały na rynku pracy.
• Zagrożenia etyczne i prawne: Automatyzacja procesów decyzyjnych przez AI rodzi pytania dotyczące odpowiedzialności za błędy systemów oraz ryzyka dyskryminacji wynikającej z nieodpowiednich danych wejściowych.

Bariery we wdrażaniu AI

Wdrożenie sztucznej inteligencji napotyka w Polsce na szereg barier, które utrudniają szeroką adaptację technologii.

• Niskie koszty pracy: W porównaniu z krajami rozwiniętymi, niskie koszty pracy w Polsce zmniejszają presję na inwestowanie w automatyzację, szczególnie w sektorach takich jak usługi czy przemysł lekki.
• Obawy związane z przetwarzaniem danych: Firmy obawiają się ryzyka naruszenia prywatności oraz potencjalnych niezgodności z regulacjami prawnymi, szczególnie w kontekście przetwarzania danych na serwerach zewnętrznych.
• Brak wykwalifikowanych specjalistów: Wiele firm zgłasza niedobór ekspertów w dziedzinie projektowania i obsługi systemów AI, co stanowi jedno z kluczowych ograniczeń dla szerokiego wdrażania tych technologii.

Przykłady wdrażania AI w Polsce

Pomimo istniejących barier, w Polsce widoczne są już sukcesy w integracji AI w kluczowych sektorach gospodarki:

• Bankowość: Zastosowanie chatbotów i systemów analitycznych wspiera obsługę klienta oraz pozwala na efektywne zarządzanie ryzykiem.
• Przemysł: Robotyzacja linii produkcyjnych w branży motoryzacyjnej poprawia wydajność i jakość produkcji.
• Opieka zdrowotna: Systemy diagnostyczne wykorzystujące AI, takie jak analityka obrazowa, wspierają lekarzy w szybszym i bardziej precyzyjnym wykrywaniu chorób.

Wdrożenie AI w powyższych sektorach pokazuje potencjał tej technologii w poprawie efektywności oraz jakości usług, jednocześnie podkreślając potrzebę rozwijania polityk i strategii wspierających dalszy rozwój.

Strategie Minimalizacji Negatywnych Skutków

Rola rządu

W obliczu dynamicznego rozwoju technologii sztucznej inteligencji, kluczowym zadaniem rządu jest stworzenie odpowiednich warunków do jej wdrażania przy jednoczesnym ograniczaniu potencjalnych negatywnych skutków.

• Polityki edukacyjne i wsparcie szkoleń: Rząd powinien inwestować w programy edukacyjne dostosowane do zmieniających się potrzeb rynku pracy. Nacisk należy położyć na rozwój kompetencji cyfrowych, w tym programowania, analizy danych i zarządzania technologiami AI.
• Regulacje prawne: Tworzenie ram prawnych wspierających rozwój AI, jednocześnie chroniących przed jej potencjalnym nadużyciem, jest kluczowe. Dotyczy to m.in. ochrony danych osobowych, zapobiegania dyskryminacji algorytmicznej oraz zapewnienia odpowiedzialności za decyzje podejmowane przez systemy AI.
• Wsparcie finansowe: Dofinansowanie badań i rozwoju technologii AI oraz wspieranie przedsiębiorstw wdrażających nowoczesne rozwiązania technologiczne.

Rola firm

Przedsiębiorstwa powinny aktywnie uczestniczyć w procesie adaptacji AI, wprowadzając strategie, które umożliwiają skuteczne zarządzanie zmianami technologicznymi.

• Inwestycje w AI: Firmy powinny inwestować w nowoczesne technologie, takie jak systemy oparte na uczeniu maszynowym, które mogą zwiększyć efektywność procesów produkcyjnych i operacyjnych.
• Rozwój kompetencji pracowników: Organizowanie szkoleń i programów rozwoju zawodowego, które pozwolą pracownikom dostosować się do nowych wymagań rynku pracy, jest niezbędne. Kluczowym obszarem są umiejętności wspierające współpracę z systemami AI.
• Transparentność i odpowiedzialność: Firmy muszą zapewnić, iż wprowadzenie AI odbywa się zgodnie z zasadami etyki i odpowiedzialnego biznesu, unikać dyskryminacji oraz promować inkluzywność.

Rekomendacje dla pracowników

Pracownicy powinni podejmować aktywne kroki w celu przygotowania się na zmiany związane z automatyzacją i rozwojem AI.

• Rozwój kompetencji: Kluczowym krokiem jest zdobywanie nowych umiejętności w obszarach trudno zastępowalnych przez AI, takich jak kreatywność, inteligencja emocjonalna czy zarządzanie zespołami.
• Elastyczność zawodowa: Pracownicy powinni być gotowi do zmiany ścieżki kariery i dostosowania swoich kompetencji do nowych wymagań rynku pracy.
• Korzystanie z programów szkoleniowych: Aktywne uczestnictwo w inicjatywach edukacyjnych oferowanych przez pracodawców, organizacje branżowe lub instytucje rządowe może znacznie zwiększyć konkurencyjność na rynku pracy.

Współpraca międzysektorowa

Kluczowym elementem skutecznego wdrażania AI jest kooperacja pomiędzy rządem, sektorem prywatnym, instytucjami edukacyjnymi oraz organizacjami pozarządowymi. Tylko zintegrowane podejście pozwoli na maksymalizację korzyści płynących z rozwoju AI przy jednoczesnym minimalizowaniu negatywnych skutków.

Zakończenie

Rozwój sztucznej inteligencji (AI) stanowi jeden z najważniejszych czynników kształtujących przyszłość rynku pracy w Polsce. Analiza przedstawiona w niniejszym opracowaniu wskazuje, iż AI może przynieść zarówno ogromne korzyści, jak i poważne wyzwania, którym należy sprostać, aby zapewnić sprawiedliwy i zrównoważony rozwój gospodarki.

Kluczowe wnioski:

• Potencjał korzyści: Wdrażanie AI może zwiększyć produktywność, ograniczyć braki kadrowe oraz umożliwiać rozwój innowacyjnych modeli biznesowych. Sektory takie jak finanse, IT czy opieka zdrowotna już teraz korzystają z tej technologii, zwiększając efektywność swoich działań.
• Ryzyka: Automatyzacja może prowadzić do bezrobocia technologicznego, pogłębienia nierówności społecznych oraz wyzwań związanych z etycznym wykorzystaniem AI. Problemy te wymagają odpowiednich strategii zarządzania i regulacji.
• Znaczenie współpracy: Zintegrowane działania rządu, sektora prywatnego oraz instytucji edukacyjnych są najważniejsze dla efektywnego wdrażania AI. kooperacja międzysektorowa pozwoli na maksymalizację korzyści i minimalizację negatywnych skutków.

Zalecenia na przyszłość:

• Inwestycje w edukację: Kluczowym elementem przystosowania się do zmieniającego się rynku pracy jest rozwój kompetencji cyfrowych i technicznych, w tym programowania, analizy danych oraz zarządzania systemami AI.
• Tworzenie ram prawnych: Regulacje powinny wspierać innowacyjność, jednocześnie zapewniając ochronę przed potencjalnymi zagrożeniami, takimi jak dyskryminacja algorytmiczna czy naruszenia prywatności.
• Wzmacnianie roli firm: Przedsiębiorstwa powinny aktywnie uczestniczyć w procesie transformacji, inwestując w szkolenia pracowników oraz odpowiedzialne wdrażanie AI zgodnie z zasadami etyki biznesu.

Podsumowując, przyszłość rynku pracy w Polsce zależy od umiejętności adaptacji do nowych technologii oraz skutecznego zarządzania ich wdrożeniem. AI może być motorem innowacji i rozwoju gospodarczego, jednak jej potencjał musi być wykorzystany w sposób odpowiedzialny, z uwzględnieniem potrzeb pracowników oraz ochroną wartości społecznych.

Bibliografia

1. Raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego (2024).
2. „The Future of Employment” Carl Benedikt Frey i Michael A. Osborne.
3. Publikacje na temat AI i rynku pracy w Polsce (2023-2024). 1
4. Reszta źródeł: 1 2