Cena biletu „w kosmos” jest nieziemska, ale chętnych nie brakuje (lista turystów)

Od jakiegoś czasu turystyka kosmiczna stała się tematem, obok którego nie można przejść obojętnie. Popularność prywatnych lotów orbitalnych oraz suborbitalnych powoli rośnie, a liczba chętnych uchwycenia macierzystej planety z oddali, staje się coraz dłuższa. Dzięki wizjonerom i ich wpływie na dynamikę rozwoju technologii kosmicznych, tego typu wyprawy kiedyś zarezerwowane wyłącznie dla zawodowych astronautów stały się dostępne również dla cywilów. Coraz częściej, oprócz przedsiębiorców z ogromnym portfelem, w fotelach statków kosmicznych zasiadają naukowcy oraz osoby spoza omawianej branży.

W artykule postaram się w miarę zwięźle przedstawić turystów kosmicznych, uwzględniając między innymi takie informacje jak nazwa misji, rok lotu oraz kraj podróżnika. Aby lista śmiałków nie była zbyt długa, pozwoliłem sobie nie brać pod uwagę lotów suborbitalnych.

Zacznijmy zatem od pierwszego poszukiwacza kosmicznych przygód, czyli amerykańskiego inżyniera i multimilionera Dennisa Tito.

Pierwsi kosmiczni turyści

1. Dennis Tito

• Misja: Sojuz TM-32 / Sojuz TM-31
• Kraj: USA
• Rok: 2001
• Czas trwania misji: 7 dni, 22 godziny i 4 minuty

Dennis Tito, amerykański inżynier i multimilioner, 28 kwietnia 2001 roku został pierwszym w historii prywatnym kosmicznym turystą. Podróżował on w ramach misji Sojuz TM-32 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), spędzając prawie osiem dni w kosmosie, dokładnie: 7 dni, 22 godziny i 4 minuty. Był to niewątpliwie przełomowy moment związany z turystyką kosmiczną. Tito zapłacił wtedy za ten lot 20 milionów dolarów.

Od lewej: Dennis Tito, Talgat Musabayev, Yuri Baturin w module serwisowym Zwiezda / Źródło: images.nasa.gov

2. Mark Shuttleworth

• Misja: Sojuz TM-34 / Sojuz TM-33
• Kraj: RPA
• Rok: 2002
• Czas trwania misji: 9 dni 21 godzin 25 minut i 5 sekund

Mark Shuttleworth to południowoafrykański przedsiębiorca, który 25 kwietnia 2002 w ramach misji Sojuz TM-34 roku poleciał na ISS. Lot trwał 9 dni 21 godzin i 25 minut. Było to nie tylko osobiste osiągnięcie, ale także ważne wydarzenie dla kontynentu afrykańskiego, podkreślające międzynarodową współpracę w temacie eksploracji kosmosu. Shuttleworth podobnie jak Tito zapłacił za swój lot ok. 20 mln dolarów.

Mark Shuttleworth wchodzi do FGB na ISS (kwiecień 2002) / Źródło: images.nasa.gov

Druga fala kosmicznych turystów

3. Gregory Olsen

• Misja: Sojuz TMA-7 / Sojuz TMA-6
• Kraj: USA
• Rok: 2005
• Czas trwania misji: 9 dni 21 godzin i 14 minut

Gregory Olsen, to amerykański naukowiec i przedsiębiorca, który stał się trzecim z kolei turystą kosmicznym. 1 października 2005 roku w ramach misji Sojuz TMA-7 (podobnie jak poprzednicy) poleciał na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Łącznie spędził on w kosmosie 9 dni 21 godzin 14 minut. Koszt podróży kosmicznej to około 20 mln USD.

Od lewej: Gregory Olsen, William S. McArthur Jr., Sergei K. Krikalev w module serwisowym Zwiezda / Źródło: images.nasa.gov

4. Anousheh Ansari

• Misja: Sojuz TMA-9 / Sojuz TMA-8
• Kraj: USA (urodzona w Iranie)
• Rok: 2006
• Czas trwania misji: 10 dni 21 godzin i 5 minut

Anousheh Ansari to irańsko-amerykańska inżynier, bizneswoman, współzałożycielka Telecom Technologies, Inc. (TTI). Anousheh Ansari jest pierwszą kobietą, która poleciała w kosmos jako turystka. Lot odbył się 18 września 2006 roku na pokładzie Sojuz TMA-9. Anousheh prawdopodobnie kojarzą osoby, które śledziły poczynania związane z nagrodą X Prize (Ansari X Prize). Prawdopodobnie pani inżynier zapłaciła za lot powyżej 20 mln USD, natomiast są to tylko przypuszczenia, gdyż do tej pory kwota nie została ujawniona.

Anousheh Ansari pozuje z rośliną BIO-5 Rasteniya-2 wyhodowaną w module Zwiezda / Źródło: images.nasa.gov

5. Charles Simonyi (pierwszy lot)

• Misja: Sojuz TMA-10 / Sojuz TMA-9
• Kraj: USA (urodzony na Węgrzech)
• Rok: 2007
• Czas trwania misji: 13 dni 19 godzin i 16 sekund

Charles Simonyi – węgiersko-amerykański przedsiębiorca, inżynier, właściciel firmy Intentional Software oraz były pracownik Microsoftu. Odbył on dwie podróże na ISS, pierwszą 7 kwietnia 2007 roku na pokładzie Sojuz TMA-10, a następnie 26 marca 2009 roku na pokładzie Sojuz TMA-14. Łącznie spędził on w kosmosie: 26 dni 14 godzin 27 minut i 22 sekundy. Za pierwszą kosmiczną podróż zapłacił między 20 a 25 milionów dolarów.

Od lewej: Charles Simonyi, Sunita L. Williams, Fyodor N. Yurchikhin przygotowują posiłek w module serwisowym Zwiezda / Źródło: images.nasa.gov

6. Richard Garriott

• Misja: Sojuz TMA-13 / Sojuz TMA-12
• Kraj: USA
• Rok: 2008
• Czas trwania misji: 11 dni 20 godzin i 35 minut

Richard Garriott, to urodzony w Wielkiej Brytanii, amerykański twórca gier komputerowych, syn byłego astronauty NASA – Owena Garriotta. Współzałożyciel firmy Origin Systems, kojarzony m.in. z serią gier: Ultima. Poleciał na ISS 12 października 2008 roku na pokładzie Sojuz TMA-13. Garriott za podróż zapłacił ponad 30 milionów dolarów.

Od lewej: Greg Chamitoff i Richard Garriott w module serwisowym Zwiezda / Źródło: images.nasa.gov

7. Charles Simonyi (drugi lot)

• Misja: Sojuz TMA-14 / Sojuz TMA-13
• Kraj: USA (urodzony na Węgrzech)
• Rok: 2009
• Czas trwania misji: 12 dni 19 godzin 27 minut i 6 sekund

8. Guy Laliberté

• Misja: Sojuz TMA-16 / Sojuz TMA-14
• Kraj: Kanada
• Rok: 2009
• Czas trwania misji: 10 dni 21 godzin i 17 minut

Guy Laliberté to kanadyjski przedsiębiorca, założyciel Cirque du Soleil, który 30 września 2009 poleciał na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Udział w tej w misji kosztował go 35 milionów dolarów.

Od lewej: Robert Thirsk, Guy Laliberté w module serwisowym Zwiezda / Źródło: images.nasa.gov

Ponad dekada przerwy od turystyki kosmicznej

9. Yusaku Maezawa

• Misja: Sojuz MS-20
• Kraj: Japonia
• Rok: 2021
• Czas trwania misji: 11 dni 19 godzin i 34 minuty

Yusaku Maezawa to japoński przedsiębiorca, miliarder, który 8 grudnia 2021 z kosmodromu Bajkonur w ramach komercyjnej misji Sojuz MS-20 odbył podróż do ISS. Maezawa spędził w przestrzeni kosmicznej prawie 12 dni. Warto dodać, iż Yusaku Maezawa’ie towarzyszył jego asystent produkcji – Yozo Hirano, którego zadaniem było m.in. tworzenie materiału wideo z ich pobytu na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Szacuje się, iż Maezawa zapłacił za tę wyprawę między 20 a 40 milionów dolarów (kwota nie została ujawniona).

Trzech uczestników misji Sojuz MS-20. Od lewej: Yusaku Maezawa, Alexander Misurkin, Yozo Hirano / Autor: Mark Vande Hei

10. Yozo Hirano

• Misja: Sojuz MS-20
• Kraj: Japonia
• Rok: 2021
• Czas trwania misji: 11 dni 19 godzin i 34 minuty

Wspominany powyżej Yozo Hirano to producent filmowy, towarzysz Yusaku Maezawa, który stał się również turystą – astronautą w ramach z misji Sojuz MS-20.

11. Jared Isaacman

• Misja: Inspiration4
• Kraj: USA
• Rok: 2021
• Czas trwania misji: 2 dni 23 godziny i 3 minuty

Jared Isaacman to amerykański przedsiębiorca, miliarder i entuzjasta lotnictwa, który zasłynął jako dowódca i fundator misji Inspiration4 – pierwszej cywilnej misji orbitalnej z udziałem wyłącznie astronautów amatorów. Start misji miał miejsce 16 września 2021, a jej uczestnicy spędzili prawie trzy dni na orbicie (wys. 585 km) na pokładzie Crew Dragon Resilience. Isaacman jest założycielem oraz CEO spółki Shift4 Payments, zajmującej się przetwarzaniem płatności. W 2011 roku powołał do życia firmę Draken International, która dysponuje największą na świecie prywatną flotą myśliwców. Isaacman za całą misję Inspiration4 zapłacił ok. 200 milionów dolarów. Przy okazji tej niecodziennej podróży zebrano 200 mln dolarów dla szpitala St. Jude Children’s Research Hospital w Memphis (TN). Dodatkowo fundator „dorzucił” kolejne 100 mln USD.

Uczestnicy misji Inspiration4. Od lewej: Sian Proctor, Jared Isaacman, Christopher Sembroski, Hayley Arceneaux / Autor: NASA/Norah Moran

12. Sian Proctor

• Misja: Inspiration4
• Kraj: USA
• Rok: 2021
• Czas trwania misji: 2 dni 23 godziny i 3 minuty

Sian Proctor jest amerykańską profesor geologii, planetologii, poetką oraz popularyzatorką nauki. W misji Inspiration4 pełniła rolę pilota. W 2009 roku „Leo” ubiegała się, aby zostać astronautką NASA. Mimo iż w procesie selekcji dotarła do finałowej liczącej 47 kandydatów grupy (wyłonionej z ponad 3500 osób), to ostatecznie nie została wybrana jako jedna z 9 przyszłych astronautów.

13. Hayley Arceneaux

• Misja: Inspiration4
• Kraj: USA
• Rok: 2021
• Czas trwania misji: 2 dni 23 godziny i 3 minuty

Hayley Arceneaux to kolejna osoba, która uczestniczyła w misji Inspiration4. Jako iż, na co dzień pracuje jako asystentka lekarza, to podczas misji pełniła rolę lekarki. W wieku 29 lat Arceneaux została najmłodszą osobą z obywatelstwem Stanów Zjednoczonych, która odbyła podróż orbitalną.

14. Christopher Sembroski

• Misja: Inspiration4
• Kraj: USA
• Rok: 2021
• Czas trwania misji: 2 dni 23 godziny i 3 minuty

Christopher Sembroski pracujący jako inżynier danych, wykorzystał szansę na uczestniczenie w misji, dzięki przyjacielowi – Kyle’owi Hippchen’ie. Ten odstąpił Sembrowski’emu miejsce ze względu przekroczenie limitu wagi (113 kg) na pasażera w statku Dragon. Warto dodać, iż Christopher Sembroski (prywatnie) od dawna interesuje się kosmosem. Jest on również weteranem US Air Force, a na pokładzie Dragona pełnił rolę specjalisty ekspedycji.

15. Mark Pathy

• Misja: Axiom Mission 1 (Ax-1)
• Kraj: Kanada
• Rok: 2022
• Czas trwania misji: 17 dni 1 godzina i 48 minuty

Mark Pathy to kanadyjski biznesmen i filantrop, który 8 kwietnia 2022 wraz z trójką towarzyszy rozpoczął podróż na Międzynarodową Stację Kosmiczną statkiem SpaceX Crew Dragon. W ramach misji Axiom Mission 1 (Ax-1) trwającej 17 dni, 1 godzinę oraz 48 minuty, Pathy pełnił rolę specjalisty ds. misji, a także uczestniczył w kilku projektach badawczych. Podróż na ISS kosztowała go pomiędzy 50 a 55 mln dolarów.

W środkowym rządzie uczestnicy Axiom Mission 1 (Ax-1); od lewej: Mark Pathy, Eytan Stibbe, Larry Connor, Michael López-Alegría / Źródło: NASA.gov

16. Eytan Stibbe

• Misja: Axiom Mission 1 (Ax-1)
• Kraj: Izrael
• Rok: 2022
• Czas trwania misji: 17 dni 1 godzina i 48 minuty

Eytan Stibbe to izraelski były pilot myśliwski oraz biznesmen. Stibbe w 2010 roku założył fundusz Vital Capital Fund inwestujący w spółki, których celem jest m. in. poprawa dobrobytu gospodarczego i społecznego w środowiskach o niskich i średnich dochodach. W trakcie misji Ax-1 pełnił rolę specjalisty ds. misji. Biorąc pod uwagę koszt jaki poniósł Mark Pathy, można się domyślać, iż Stibbe zapłacił za tę podróż na ISS między 50 a 55 mln dolarów.

17. Larry Connor

• Misja: Axiom Mission 1 (Ax-1)
• Kraj: USA
• Rok: 2022
• Czas trwania misji: 17 dni 1 godzina i 48 minuty

Larry Connor to amerykański biznesmenem, pilot, filantrop, właściciel i prezes The Connor Group – jednej z największych firm w Stanach Zjednoczonych inwestującej w nieruchomości. W wieku 72 lat, był on drugą najstarszą osobą, która odbyła lot orbitalny (po Johnie Glennie – 77 lat). W misji Ax-1 pełnij rolę pilota. Koszt miejsca w kapsule Crew Dragon oszacowano na 50 – 55 mln dolarów.

Michael López-Alegría jest pilotem i zawodowym astronautą. Pomimo iż uczestniczył w Axiom Mission 1, nie kwalifikuje się jako prywatny turysta kosmiczny – pełnił on rolę dowódcy misji z ramienia firmy Axiom Space.

18. John Shoffner

• Misja: Axiom Mission 2 (Ax-2)
• Kraj: USA
• Rok: 2023
• Czas trwania misji: 9 dni 5 godzin i 27 minut

John Shoffner to amerykański biznesmen, kierowca wyścigowy i entuzjasta lotnictwa. Po zakończeniu kariery zawodowej w firmie Dura-Line Corporation, Shoffner poświęcił się swoim pasjom związanym m.in. ze sportami motorowymi. W 2012 roku założył J2-Racing team. W ramach misji Axiom Mission 2 do ISS, rozpoczętej w 21 maja 2023 roku, trwającej 9 dni, John Shoffner pełnił rolę pilota. Z szacunków wynika, iż za miejsce na pokładzie statku Crew Dragon JS zapłacił ok. 55 mln dolarów.

John Shoffner wchodzi do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej / Źródło: NASA.gov

Peggy Whitson to amerykańska astronautka, rekordzistka wśród kobiet, jeżeli chodzi o czas spędzony w przestrzeni kosmicznej. Uczestniczyła w Axiom Mission 2 pełniąc rolę dowódcy misji z ramienia firmy Axiom Space. W tej sytuacji nie można jej nazwać prywatną turystką kosmiczna.

Ali AlQarni oraz Rayyanah Barnawi to astronauci z Arabii Saudyjskiej, którzy wzięli udział w misji z ramienia Saudyjskiej Agencji Kosmicznej (ang. Saudi Space Agency). Rayyanah Barnawi jest pierwszą kobietą astronautką tego kraju, natomiast Ali AlQarni to drugi z kolei Saudyjczyk, który wybrał się w przestrzeń kosmiczną. Mimo iż, misja Ax-2, była misją komercyjną, to obydwu członków załogi nie można zakwalifikować jako klasycznych turystów kosmicznych, gdyż podróż do ISS była finansowana przez rząd Arabii Saudyjskiej.

Trzymając się powyższych kryteriów, warto dodać, iż uczestnicy komercyjnej misji Axiom Mission 3 (Ax-3) trwającej: 21 dni 15 godzin i 41 minut, również nie mogą być określani jako kosmiczni turyści. Co nie zmienia faktu, iż każdy z nich jest pełnoprawnym astronautą.

Turystyka kosmiczna przed Dennisem Tito?

Toyohiro Akiyama to dziennikarz i pierwszy Japończyk w kosmosie. W grudniu 1990 w ramach misji Sojuz TM-11 (powrót: Sojuz TM-10) odbył on lot na stację kosmiczną Mir. Jego podróż była sponsorowana przez japońską telewizję TBS (Tokyo Broadcasting System). Pomimo iż Akiyama nie był wcześniej kosmonautą, to nie jest na ogół klasyfikowany jako kosmiczny turysta – jego misja miała charakter typowo zawodowy i miała wpłynąć m.in. na poprawę oglądalności stacji TBS. Japoński kosmonauta spędził w przestrzeni kosmicznej 7 dni 21 godzin i 54 minuty. Podróż kosztowała Tokyo Broadcasting System od 25 do 37 mln USD.

Helen Sharman to pierwsza brytyjska astronautka (z zawodu chemik). W maju 1991 roku odbyła ona lot na stację Mir, w ramach misji Soyuz TM-12 (powrót: Sojuz TM-11). Jej misja była częścią brytyjsko-radzieckiego projektu Juno, sponsorowanego przez prywatne przedsiębiorstwa. W tej sytuacji trudno mówić o typowej turystyce kosmicznej, gdyż finansowanie pochodziło wtedy od firm brytyjskich oraz rządu radzieckiego. Sharman spędziła w przestrzeni kosmicznej: 7 dni 21 godzin i 13 minut. Koszt lotu wyniósł ok. 11,2 mln USD.

Ile kosztuje podróż w kosmos?

Loty orbitalne

Biorąc pod uwagę takie misje jak Inspiration4 oraz Axiom Mission 1, 2 (Ax-1, Ax-2) można szacować, iż koszt podróży orbitalnej to wydatek zdecydowanie powyżej 50 mln USD. Mówimy tutaj o cenie za tzw. bilet dla 1 osoby. Trzeba jednak zaznaczyć, iż tego typu podróże realizowane są od kilku do kilkunastu dni i całkowity koszt przedsięwzięcia jest bez dwóch zdań większy niż w przypadku znacznie tańszych lotów suborbitalnych, trwających kilka ponad 1h. Nie wchodząc w szczegóły; jest to zupełnie inna skala wydarzenia.

Loty suborbitalne

Jeśli chodzi o loty suborbitalne, to firma Richarda Bransona – Virgin Galactic podwyższyła niedawno cenę biletu z 450 tys. do 600 tys. USD. Mimo to, liczba chętnych do odbycia takiej podróży (bez względu na podwyżkę) jest przez cały czas duża, a terminy odległe. Mówi się, iż w kolejce może czekać choćby kilkaset osób, które zakupiły „usługę” jeszcze po starych, atrakcyjnie, niskich cenach (200 i 450 tys. dolarów).

W przypadku Blue Origin cena biletu na lot suborbitalny ustalana jest dla wszystkich indywidualnie i wszystko zależy od tego kim jest kandydat na astronautę. Niestety w sieci znajdziemy kilka konkretnych informacji na temat cen kosmicznej podróży oferowanej przez firmę Jeffa Bezosa. Warto jednak zaznaczyć, iż 2022 roku organizacja MoonDAO nabyła 2 miejsca na pokładzie statku New Shepard za 2,6 mln USD (dokładnie 2 575 000 USD). Jak widać cena za 1 bilet wyniosła w tym czasie niecałe 1,3 mln USD. Podejrzewam, iż w tej chwili zakup takiej przyjemności wiąże się z kosztem bliskim 2 mln USD, a kandydaci z odpowiednio grubym portfelem i tak muszą liczyć się z pewną selekcją.

Przyszłe prywatne podróże kosmiczne

Jedną z najbardziej wyczekiwanych prywatnych misji jest niewątpliwie Polaris Dawn, której fundatorem i pomysłodawcą jest Jared Isaacman. Podobnie jak w poprzedniej misji (Inspiration4) załoga będzie złożona z osób, które nie są zawodowymi astronautami. W planach oprócz osiągnięcia pułapu 1400 km jest m.in. pierwszy „prywatny” spacer kosmiczny. Misja będzie realizowana przez SpaceX z wykorzystaniem statku Crew Dragon, a jej start zaplanowano w drugiej połowie 2024 roku.

Źródło: Wikipedia, Spacefacts, NASA wł.