To zjawisko, które jeszcze rok temu wydawałoby się science fiction, w tej chwili staje się standardem w branży pogrzebowej – a rynek ten może osiągnąć wartość 85 mln dol. do 2028 r.
Wykorzystanie sztucznej inteligencji w usługach pogrzebowych to odpowiedź na realny problem, z jakim borykają się zarówno domy pogrzebowe, jak i rodziny zmarłych. Pisanie nekrologu to zadanie emocjonalnie wymagające, które może paraliżować osoby pogrążone w żałobie. Firmy takie jak Obituary Writer, Legacy.com czy MemorialAI oferują narzędzia, które na podstawie podstawowych informacji biograficznych potrafią wygenerować spersonalizowany nekrolog w ciągu kilku minut.
Proces jest zaskakująco prosty: rodzina lub dyrektor domu pogrzebowego wprowadza dane o zmarłym – datę urodzenia, zawód, członków rodziny, hobby i osiągnięcia. AI analizuje te informacje i tworzy narrację zgodną z konwencjami nekrologów, jednocześnie próbując uchwycić esencję osobowości zmarłego. Najnowsze systemy potrafią choćby dostosowywać ton wypowiedzi w zależności od charakteru zmarłego lub preferencji rodziny.
Czy sztuczna inteligencja potrafi uchwycić ludzką duszę?
Reakcje na AI-generowane nekrologi są podzielone, co nie dziwi w kontekście tak intymnej i kulturowo wrażliwej kwestii jak honor oddawany zmarłym. Dane rynkowe są imponujące – rynek usług AI w nekrologach wzrósł z 25 mln dol. w 2024 r. i ma osiągnąć 85 mln dol. do 2028 r. W 2025 r. odnotowano 400 proc. wzrost wykorzystania AI w nekrologach w porównaniu do poprzedniego roku. Około 15 proc. domów pogrzebowych w Stanach Zjednoczonych już korzysta z jakiejś formy AI do tworzenia nekrologów – to trzykrotny wzrost w ciągu roku.
Korzyści ekonomiczne są oczywiste – tradycyjne profesjonalne pisanie nekrologów kosztuje 150-400 dol. za sztukę, podczas gdy narzędzia AI zwykle kosztują poniżej 50 dol. Dla domów pogrzebowych przetwarzających 20-30 nekrologów miesięcznie oszczędności mogą być znaczne.
Jednak kontrola jakości pozostaje problemem. AI może czasami generować błędne informacje lub nieodpowiednią treść, szczególnie gdy pracuje z ograniczonymi lub niejasnymi danymi wejściowymi. To prowadzi do sytuacji, gdzie niektóre domy pogrzebowe informują rodziny o użyciu AI, podczas gdy inne tego nie robią, co wywołuje apele o większą transparentność w branży.
Nowe horyzonty: od chatbotów po głosy zmarłych
Nekrologi to dopiero początek rewolucji AI w branży pogrzebowej. Chatboty AI są już wdrażane do zapewniania całodobowego wsparcia w żałobie, oferując zasoby i strategie radzenia sobie rodzinom borykającym się ze stratą. Wirtualne ceremonie pogrzebowe, wzbogacone o AI, zyskały na popularności od pandemii – sztuczna inteligencja może pomagać w tworzeniu spersonalizowanych hołdów wideo, generowaniu stron internetowych upamiętniających zmarłych, a choćby symulowaniu rozmów ze zmarłymi na podstawie ich cyfrowego śladu.
Najbardziej kontrowersyjną aplikacją są systemy nowej generacji, które obiecują włączenie syntezy głosu, pozwalając nekrologom być czytanymi w symulowanej wersji głosu zmarłego. Ta technologia pozostaje jednak kontrowersyjna choćby w środowisku, które już zaakceptowało podstawowe narzędzia AI. Badania National Funeral Directors Association wskazują, iż 68 proc. dyrektorów domów pogrzebowych uważa, iż AI stanie się niezbędny dla ich operacji w ciągu najbliższych pięciu lat.
Pokoleniowy podział i przyszłość branży
Ciekawe jest to, jak różne pokolenia postrzegają wykorzystanie AI w usługach pogrzebowych. Badania wskazują, iż milenialsi i pokolenie Z są dwukrotnie bardziej skłonni niż baby boomerzy do akceptacji nekrologów generowanych przez AI. Ten podział generacyjny może być najważniejszy dla przyszłego rozwoju rynku, szczególnie gdy młodsze pokolenia zaczynają częściej korzystać z usług pogrzebowych.
Wskaźniki satysfakcji klientów są generalnie pozytywne – 73 proc. rodzin zgłasza zadowolenie z nekrologów generowanych przez AI według ostatniego badania branżowego. Jednak satysfakcja spada do 45 proc., gdy rodziny nie są informowane o tym, iż użyto AI. To pokazuje, jak ważna jest transparentność w tym procesie.
Branża prawdopodobnie będzie świadkiem konsolidacji w nadchodzących latach, z większymi firmami usług pogrzebowych prawdopodobnie przejmującymi wyspecjalizowanych dostawców AI. Analitycy przewidują, iż usługi nekrologów AI staną się standardową ofertą w większości domów pogrzebowych do 2030 r., reprezentując fundamentalną zmianę w sposobie tworzenia i konsumowania treści upamiętniających.
Wyzwania etyczne i regulacyjne przed Ameryką. I prawdopodobnie przed Polską
Gwałtowny rozwój AI w branży pogrzebowej nie pozostaje bez odpowiedzi regulatorów i organizacji branżowych. National Funeral Directors Association opracowuje wytyczne dotyczące wykorzystania AI, w tym zalecenia dotyczące ujawniania informacji i zapewnienia jakości. Niektóre stany rozważają przepisy, które wymagałyby od domów pogrzebowych ujawniania, kiedy AI jest używany w ich usługach.
Przyszłość tego rynku wydaje się być jasno zarysowana – sztuczna inteligencja staje się nieodłączną częścią branży, która przez dekady opierała się zmianom technologicznym. Inwestycje venture capital w startupy zajmujące się AI w usługach pogrzebowych przekroczyły 40 mln dol. tylko w bieżącym roku, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu inwestorów tym niszowym, ale gwałtownie rozwijającym się segmentem.
Historia AI w nekrologach to fascynujący przykład tego, jak technologia znajduje sobie drogę do najbardziej nieoczekiwanych nisz rynkowych. Podczas gdy entuzjaści technologii mogą być zafascynowani efektywnością i skalowalnością rozwiązania, krytycy słusznie podnoszą pytania o miejsce sztucznej inteligencji w naszych najbardziej intymnych momentach żałoby i wspominania.
Prawdą jest, iż dla branży pogrzebowej – która generuje około 20 mld dol. rocznie tylko w Stanach Zjednoczonych – usługi AI reprezentują rosnący segment rynku o znacznym potencjale. Jednak ostateczny sukces tej technologii będzie zależał od jej umiejętności zachowania równowagi między efektywnością operacyjną a zachowaniem ludzkiego wymiaru, który jest tak istotny w kontekście żałoby i upamiętniania zmarłych. Przyszłość pokaże, czy branża pogrzebowa znajdzie adekwatną równowagę między innowacją a tradycją.
