Japonia dołącza do grona państw regulujących rozwój sztucznej inteligencji – tamtejszy parlament właśnie przyjął pierwszą w historii kraju ustawę poświęconą AI. Nowe prawo ma nie tylko napędzać badania i wdrażanie innowacji, ale też ograniczać ryzyko nadużyć i budować zaufanie społeczne do nowych technologii.
Nowa strategia AI: innowacja z odpowiedzialnością
Japoński parlament uchwalił pierwszą ustawę kompleksowo regulującą kwestie sztucznej inteligencji: „Ustawę o promowaniu badań i rozwoju oraz wdrażaniu technologii związanych ze sztuczną inteligencją”. Zgodnie z zapisami, AI ma być fundamentem rozwoju gospodarczego i społecznego Japonii, a równocześnie obszarem wymagającym szczególnej troski o bezpieczeństwo i prawa obywateli.
Nowe prawo wprowadza obowiązek utworzenia specjalnego rządowego organu AI Strategic Headquarters, na którego czele stanie premier i wszyscy członkowie gabinetu. Zadaniem tej „strategicznej centrali” będzie nadzorowanie realizacji „Podstawowego Planu AI”, który ma koordynować działania rządu, biznesu i nauki w całym kraju.
Jak podkreślają twórcy ustawy, jednym z priorytetów będzie utrzymanie konkurencyjności japońskich firm oraz wzmacnianie pozycji Japonii na globalnym rynku AI. Rząd zyskuje narzędzia do systematycznego planowania i realizacji działań wspierających rozwój technologii, inwestycje i edukację.
Walka z nadużyciami i ochrona praw obywateli
Kluczowym aspektem nowych regulacji jest zapobieganie nadużyciom oraz budowa zaufania społecznego do AI. Ustawa zobowiązuje władze do monitorowania potencjalnych przypadków łamania prawa, w tym wykorzystywania AI do generowania dezinformacji, fałszywych treści wideo czy naruszania praw autorskich.
Rząd zyskał możliwość prowadzenia dochodzeń w sprawach nadużyć i kierowania zaleceń do firm odpowiedzialnych za kontrowersyjne zastosowania AI. W razie stwierdzenia naruszeń, władze będą mogły publicznie ujawnić nazwy firm, które nie wywiązują się z obowiązków lub nie współpracują w ramach dochodzeń. Takie podejście ma działać prewencyjnie i mobilizować branżę do odpowiedzialnych praktyk.
Według najnowszego raportu japońskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komunikacji (2024), tylko 9,1% Japończyków korzystało lub korzysta z generatywnych modeli AI, podczas gdy w USA wskaźnik ten wynosi już 46,3%, a w Niemczech – 34,6%. Nowa ustawa ma na celu nie tylko podniesienie poziomu innowacyjności, ale też przełamanie barier społecznych i ograniczenie obaw dotyczących dezinformacji i bezpieczeństwa danych.
