Praca w IT stawia przed specjalistami nie tylko wyzwania techniczne, ale również te z szerokiego zakresu umiejętności miękkich. Tempo zmian w technologiach sprawia, iż coraz większe znaczenie mają osoby, które potrafią łączyć wiedzę techniczną z kompetencjami miękkimi O soft skills w świecie IT rozmawiamy z Marcinem Pabisiem, senior consultantem i ownerem obszaru komunikacji wewnętrznej w Sollers Consulting.
Cześć, Marcin! W swojej firmie odpowiadasz za procesy związane z komunikacją wewnętrzną; od niedawna prowadzisz również zajęcia w temacie soft skills dla studentów wydziału informatyki jednego z uniwersytetów. Skąd zainteresowanie tym obszarem?
Cześć! Odpowiedź jest prosta – to po prostu bardzo ciekawy, ważny, a czasem chyba trochę niedoceniany obszar kompetencji. Ludzie w branży IT są mocno skupieni na rozwoju swoich umiejętności „twardych”, technicznych – tego zresztą wymaga ciągle zmieniające się otoczenie. Natomiast soft skills, choć nie pomogą nam wprost realizować oczekiwanych wyników biznesowych, to odpowiadają na pytanie „jak” takie cele i wyniki osiągać, w kontekście pracy własnej, rozwoju, a także współpracy w zespole, projekcie czy całej organizacji.
Czy zauważyłeś, by deweloperzy posiadali mniejszy zakres kompetencji miękkich niż ludzie z obszaru biznesu? W jaki sposób dobre umiejętności komunikacyjne mogą wpływać na efektywność zespołu programistów i innych specjalistów IT w realizacji projektów?
Unikałbym generalizowania. Oczywiście istnieją pewne stereotypy czy przekonania, które przynajmniej częściowo charakteryzują branżę IT (na przykład słynna „introwertyczność” programistów), niemniej warto pamiętać, iż każdy z nas ma swój unikalny „zestaw” umiejętności miękkich, który nabywamy tak naprawdę przez całe życie.
Co trzeba jednak podkreślić – soft skills w IT to nie jakaś opcja dodatkowa, ale absolutna konieczność. Współczesny specjalista IT powinien potrafić łączyć wiedzę i umiejętności twarde z kompetencjami miękkimi, co zapewnia mu elastyczność i umożliwia szybkie dostosowywanie do zmieniających się warunków.
W Sollersie bardzo dbamy o takie budowanie zespołów, aby zapewniały one zwinność niezbędną w dynamicznym środowisku projektów realizowanych bezpośrednio z klientem. Każdy z członków zespołu ma oczywiście określoną rolę, ale staramy się także zapewniać zastępowalność, tak aby zawsze był ktoś, kto może przejąć inicjatywę, rozwiązać samodzielnie problem, a choćby tymczasowo wcielić się w rolę lidera, scrum mastera, czy project managera, o ile jest taka potrzeba. Co istotne, w naszej praktyce te role są zawsze konkretne i przydzielane członkom zespołu, często pochodzącym z obszaru IT, a nie są to oddzielne, „przypisane na stałe” stanowiska.
Czy uważasz, iż rozwój umiejętności miękkich, takich jak asertywność czy umiejętność radzenia sobie ze stresem, może mieć pozytywny wpływ na efektywność pracy zespołu IT? Jakie konkretnie cechy są najbardziej wartościowe w kontekście pracy w branży IT?
Soft skills są najważniejsze dla sukcesu każdego projektu. Zespół to o wiele więcej niż zbiór indywidualnych kompetencji – choćby i najwyższych. Proste i wdzięczne porównanie można odnaleźć w dowolnej drużynie sportowej, piłkarskiej, siatkarskiej, czy koszykarskiej. Łatwo jest znaleźć przykłady właśnie ze świata sportu, kiedy zmotywowane, zgrane i współpracujące zespoły potrafiły ogrywać rywali, którzy wydawali się znacznie silniejsi „na papierze”.
W realiach projektów IT – budowa i utrzymanie relacji z klientem, zrozumienie potrzeb biznesowych, a także umiejętność dobrej prezentacji przygotowanych rozwiązań są równie istotne jak umiejętności programowania czy zarządzania systemami.
Czy pamiętasz sytuację, w której umiejętności interpersonalne odegrały kluczową rolę w rozwiązaniu problemu lub poprawieniu relacji w zespole IT?
Projekty, które realizujemy, realizowane są zwykle wiele miesięcy, czasem ponad rok. Utrzymanie skupienia i motywacji członków zespołu przez cały ten czas to często duże wyzwanie. o ile zaniedbamy etap budowania „ducha” zespołu, a także utrzymania relacji z klientem, zwiększa się ryzyko niepowodzenia.
Pamiętam sytuację z mojego poprzedniego projektu, gdzie w zasadzie tylko dzięki wypracowanym wcześniej dobrym relacjom, byliśmy w stanie gwałtownie zareagować na niespodziewany problem, który pojawił się na etapie końcowych testów. Wymagało to szczerego postawienia sprawy klientowi, szybkich decyzji po obu stronach, a także wykonania pewnej dodatkowej pracy. Dzięki umiejętnościom interpersonalnym i otwartej komunikacji udało się to przeprowadzić bez niepotrzebnych napięć.
Czy soft skills można się nauczyć? Czy jest to raczej wrodzony dar?
Jak wspomniałem – każdy z nas ma swój unikalny zestaw postaw, zachowań, które składają się na soft skills. Dlatego warto zacząć od pewnej autorefleksji i zrozumienia, jakie są nasze silne i słabe strony, co nas motywuje, w jaki sposób reagujemy na stres, w jaki sposób komunikujemy się z innymi.
Taka wiedza to już połowa sukcesu – dzięki temu wiemy, jakie są nasze ograniczenia, jakie umiejętności powinniśmy rozwijać, ale także lepiej umiemy wykorzystać nasze przewagi.
I może to złe określenie, iż można się umiejętności miękkich „nauczyć”. Można je trenować i doskonalić – to ciągły proces, który odbywa się zresztą przy okazji nabywania ogólnego zawodowego doświadczenia. Tutaj jednak powtórzę – warto temu pomóc, kształtować swój „soft skills footprint” świadomie.
A które umiejętności są według Ciebie najtrudniejsze do pozyskania wśród ludzi z branży IT?
Nie ma jednego ustalonego, zamkniętego katalogu soft skills. Ja dzielę je na trzy główne obszary – pierwszy jest związany z komunikacją interpersonalną, drugi to szeroko rozumiane umiejętności związane z rozwojem osobistym i zarządzaniem własną pracą, wreszcie trzeci – to wszelkie kompetencje związane ze współpracą w ramach zespołu.
Myślę, iż kluczowym elementem dla osób pracujących w IT jest zrozumienie, iż każde rozwiązanie informatyczne, które tworzymy, służy rozwiązaniu konkretnego problemu biznesowego. Zatem ten mityczny biznes to partner, nie przeciwnik. Warto zatem nie zamykać się w sobie, aktywnie słuchać, szukać platform porozumienia, choćby o ile czasem wydaje się, iż rozmawiamy zupełnie innymi językami.
Marcin Pabiś. Senior Consultant w Sollers Consulting. Ma łącznie ponad 15 lat doświadczenia w zarządzaniu produktami, projektami i zespołami w branży ubezpieczeniowej i IT. w tej chwili rozwija swoje kompetencje w zakresie budowy i rozwoju soft skills oraz procesów związanych z komunikacją wewnętrzną.
