W redakcji Res Publiki Nowej ponownie zaprosiliśmy postaci życia publicznego do rozmowy na temat kluczowy dla współczesnej Polski i Europy. Tym razem skupiliśmy się na sztucznej inteligencji: czy jej wpływ na nasze społeczeństwo i gospodarkę sprawi, iż niedługo ciężko będzie nam bez niej żyć? Oto odpowiedzi na pytanie: jak przygotowujesz się na rzeczywistość, w której AI dorównuje człowiekowi?
Marta Cienkowska:
Rzeczywistość po tym, gdy sztuczna inteligencja osiągnie poziom kompetencji i elastyczności człowieka. Jak przygotowujesz się na świat, w którym AI dorównuje człowiekowi?
Na razie jestem spokojna. Sztuczna inteligencja to istotny temat, bardzo mocno obecny w dyskusji o kulturze, o kształcie rynku i o roli – pozytywnej i negatywnej – którą na tym rynku może pełnić. Ale świat, w którym AI dorównuje człowiekowi pozostało daleko przed nami, jeżeli kiedyś w ogóle nadejdzie. Osobiście mam co do tego poważne wątpliwości. Fundamentem człowieczeństwa jest w końcu działalność kulturalna, potrzeba wyrażania zdolności abstrakcyjnego myślenia. A generatywność to nie to samo, co kreatywność.
Kultura zresztą już nie raz podobną dyskusję przerabiała. 200 lat temu fotografia miała zastąpić malarstwo, dziś to obrazy biją aukcyjne rekordy. Radio, telewizja czy internet miały zastąpić książkę – nigdy nie wydawaliśmy (i nie czytaliśmy!) więcej niż dziś, choćby jeżeli wyniki czytelnictwa nie satysfakcjonują. Technologia i sztuka są ze sobą nierozerwalnie sprzężone, ale technologia w tym układzie jest zawsze narzędziem.
Nie oznacza to, iż bagatelizuję wpływ AI. Dynamiczny rozwój sztucznej inteligencji wpływa na wiele obszarów, często zupełnie nieoczywistych. Jednym z nich są choćby prawa autorskie rozumiane bardzo szeroko – z jednej strony podejmowany jest temat potrzeby wprowadzenia realnej ochrony praw autorskich dzieł, na których trenowane są algorytmy SI, z drugiej – realnym pytaniem pozostaje kwestia praw do dzieła wygenerowanego przez algorytm. Oba te tematy są zresztą przedmiotem badań zarówno prawników i urzędników, jak i samych artystek i artystów.
Zresztą o tym, jak poważnie traktujemy temat AI niech świadczy to, iż był to jeden z priorytetów naszej prezydencji w radzie Unii Europejskiej. W ramach prezydencji poruszaliśmy szereg wątków związanych z aktualną sytuacją i przyszłością tej technologii, m.in. właśnie kwestię praw autorskich, wpływ AI na sektor audiowizualny i sektory kreatywne, wykorzystanie AI do walki z dezinformacją (i zagrożeń generowania dezinformacji) czy też roli AI w edukacji medialnej i kształtowania kompetencji cyfrowych obywateli.
W tych wszystkich obszarach sztuczna inteligencja jest i z całą pewnością będzie bardzo ważnym narzędziem. Dlatego trzeba je po pierwsze uważnie obserwować, po drugie stale uczyć się z niego korzystać. Ważnym dla mnie doświadczeniem było spotkanie w marcu tego roku z uczennicami i uczniami Liceum Filmowego i Kreacji Gier Wideo w Warszawie. Ci młodzi ludzie podchodzą do tematu bez kompleksu i bez strachu. Korzystają z AI jak z narzędzia właśnie – narzędzia, która pomaga im w realizacji własnych wizji, usprawnia produkcję, które może być partnerem w tym procesie, ale nie jest konkurentem. Oczywiście „dorosłe życie” potrafi wiele zweryfikować, ale oni zaraz wejdą na rynek bez naszych lęków i uprzedzeń. Wejdą uzbrojeni w zupełnie nowy sposób wyrażania siebie i swoich pomysłów.
Marta Cienkowska – Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Politolożka i menedżerka kultury. Ukończyła nauki polityczne ze specjalizacją zarządzanie europejskie na Uniwersytecie Warszawskim oraz uzyskała dyplom PAN w zarządzaniu kulturą w UE i certyfikat High Performance Leadership. Zrealizowała kilkaset projektów kulturalno-edukacyjnych w Polsce i za granicą, współpracując m.in. z m.st. Warszawa, Parlamentem Europejskim i VVA Brussels Sprl.
—
Foto.: NOIRLab/NSF/AURA/T. Slovinský, OIRLab HQ Server Racks (6V6A0395-CC), cropped by the RPN team, CC BY 4.0.
—
Tekst pochodzi z numeru Res Publiki Nowej Eye to AI. Świat w czasie techno-rewolucji opublikowanego 17.11.2025.
