Posłowie PiS zrezygnowali z wprowadzenia definicji „nieumyślnego szpiegostwa” do kodeksu karnego. Wciąż chcą jednak poszerzyć uprawnienia Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Działania Agencji mają być wyjęte poza kontrolę, choćby iluzoryczną, sądu i prokuratury.
Bez „nieumyślnego szpiegostwa”, z nadzorem ABW nad cudzoziemcami
W maju 2023 r. wraz z Helsińską Fundacją Praw Człowieka złożyliśmy do sejmu opinię, w której krytykowaliśmy zmiany w kodeksie karnym, polegające na wprowadzeniu definicji przestępstwa „nieumyślnego szpiegostwa”, zagrożonego karą od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Naszym zdaniem taki przepis stanowiłby niewyczerpane źródło haków na aktywnych obywateli, polityków czy dziennikarzy.
W opinii krytykowaliśmy również drastyczne zwiększenie kompetencji Szefa ABW. Projekt daje mu możliwość podsłuchiwania cudzoziemców i cudzoziemek podejrzanych o szpiegostwo bez konieczności uzyskania zgody sądu.
Cudzoziemcy pozbawiani praw, uczciwość wyborów zagrożona
Osoby bez polskiego paszportu zostały pozbawione części praw już wcześniej – w ustawie antyterrorystycznej. Nie ma to żadnego uzasadnienia (poza wygodą służb), za to generuje ryzyko nadużyć.
Projekt zmniejsza też nadzór prokuratury nad działaniami Agencji, która przekaże śledczym informacje z podsłuchów tylko wtedy, gdy uzna, iż nadają się one do postępowania karnego. Szef ABW zdecyduje o tym samodzielnie. Agencja staje się więc w coraz większym stopniu państwem w państwie, do której dostępu nie mają tradycyjnie patrzące na ręce służb specjalnych prokuratura i sądy.
Zwiększanie kompetencji służb to nie tylko ryzyko dla prywatności. W Polsce wciąż nie wyjaśniono afery z wykorzystaniem Pegasusa przez służby i nie pociągnięto do odpowiedzialności osób, które zdecydowały o inwigilacji za jego pomocą osób prowadzących kampanię wyborczą opozycji w 2019 r. A sprawa ta pokazała, iż niekontrolowane służby to zagrożenie dla demokratycznych wyborów. Także tych najbliższych.
Wojciech Klicki, Anna Obem
Działania organizacji w latach 2022-24 dofinansowane z Funduszy Norweskich w ramach programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy.
