Podejmując pracę w firmie lub ją prowadząc, warto wiedzieć, co może zrobić pracodawca i jakie są jego obowiązki. Warto także znać swoje prawa, możliwości i ciążące na pracowniku obowiązki. Bez tej wiedzy można faktycznie popaść w kłopoty.
Pracownik – kim jest?
Pracownikiem można nazwać osobę fizyczną, która wykonuje określoną pracę dla konkretnego pracodawcy. Wykonująca ją w wyznaczonym wymiarze godzin, jak również miejscu, za co otrzymuje wynagrodzenie. Przyjmuje się także, iż pracownik powinien być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, wyboru, powołania, a także mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę.
Pracownikiem może zostać osoba fizyczna, która ukończyła 18 rok życia, jak również młodsza (od 15 roku życia w górę), ale na warunkach dotyczących zatrudnienia młodocianych określonych w Kodeksie Pracy. Może nim zostać także osoba fizyczna z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych. Jednakże tylko pod warunkiem, iż stosunek pracy nie sprzeciwia się jej dobru.
Co ciekawe, prawo pracy dopuszcza możliwość wykonywania pracy zarobkowej przez dzieci, ale jest to obwarowane szczególnymi zasadami.
Kto to jest pracodawca?
Pracodawca to osoba prawna (przykładowo spółka akcyjna), jednostka organizacyjna (przykładowo oddział osoby prawnej, filia spółki), a także osoba fizyczna, o ile zatrudniają pracowników.
Jednym słowem status pracodawcy może mieć podmiot powierzający pracę (zatrudniający ją) innej osobie fizycznej w ramach stosunku pracy.
Co może zrobić pracodawca i jakie są jego podstawowe obowiązki?
Podstawowe obowiązki, jakie ciążą na pracodawcy, określa Kodeks pracy.
Pracodawca ma obowiązek:
- poinformować rozpoczynających pracę pracowników, o zakresie ich obowiązków, sposobie wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz o ich podstawowych uprawnieniach;
- stwarzać pracownikom rozpoczynającym pracę po ukończeniu szkoły zawodowej lub wyższej, warunki sprzyjające przystosowaniu się do odpowiedniego wykonywania pracy;
- tak organizować pracę, aby zapewnić pełne wykorzystanie czasu pracy oraz osiąganie przez pracowników wydajnej i jakościowej pracy, przy wykorzystaniu ich umiejętności i kwalifikacji;
- tak organizować pracę, aby zmniejszać jej uciążliwości, a zwłaszcza jej monotonię i pracę w ustalonym z góry tempie;
- zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w tym zakresie (BHP);
- terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie;
- ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych;
- w miarę posiadanych środków zaspokajać socjalne potrzeby pracowników;
- stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników, jak również wyników ich pracy;
- prowadzić i przechowywać w formie papierowej lub elektronicznej dokumentację pracowniczą, czyli akta osobowe, płacowe oraz związane z wykonywaniem pracy;
- wpływać na kształtowanie zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy;
- w formie pisemnej udostępnić pracownikom treść przepisów dotyczących równego traktowania lub zapewnić im dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty w firmie;
- przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu;
- przeciwdziałać mobbingowi.
