Sztuczna inteligencja staje się kluczem do technologicznej suwerenności, a Unia Europejska nie zamierza zostać w tyle. Nowy Plan Działania na rzecz Kontynentu AI to odważna deklaracja ambicji i konkretny program, który ma uczynić Europę globalnym liderem w dziedzinie AI.
Na szczycie AI Action Summit w Paryżu, w lutym 2025 r., przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała rewolucję w unijnej polityce technologicznej. Dziś ta zapowiedź przybiera realny kształt – Komisja Europejska oficjalnie uruchomiła Plan Działania na rzecz Kontynentu AI, kompleksowy zestaw działań, który ma uczynić z Europy światowe centrum rozwoju sztucznej inteligencji.
Plan obejmuje pięć filarów: rozbudowę infrastruktury obliczeniowej i danych, zwiększenie dostępności wysokiej jakości danych, wdrażanie AI w strategicznych sektorach, rozwój kompetencji oraz uproszczenie przepisów. Wspólnym celem jest przyspieszenie innowacji i stworzenie sprzyjającego ekosystemu dla startupów, przemysłu i nauki.
Henna Virkkunen, wiceprzewodnicząca ds. suwerenności technologicznej, bezpieczeństwa i demokracji, podkreśliła znaczenie AI dla przyszłości kontynentu: – Sztuczna inteligencja jest fundamentem konkurencyjności, bezpieczeństwa i niezależności technologicznej Europy. Wyścig trwa, a czas na działanie jest teraz.
Fabryki przyszłości i gigafabryki AI
Jednym z kluczowych elementów planu jest stworzenie nowoczesnej infrastruktury obliczeniowej. W całej UE powstaje sieć tzw. AI Factories – 13 z nich już funkcjonuje w otoczeniu wiodących europejskich superkomputerów. To tam powstają nowe modele AI, wspierane przez badaczy, startupy i przemysł.
Jednak to dopiero początek. Komisja planuje uruchomienie gigantycznych centrów przetwarzania danych – AI Gigafactories – wyposażonych w ok. 100 tys. najnowocześniejszych chipów. To czterokrotnie więcej niż w obecnych fabrykach AI. Gigafabryki mają umożliwić trenowanie złożonych modeli AI na niespotykaną dotąd skalę i zagwarantować strategiczną niezależność UE w kluczowych branżach.
Uruchomiono już nabór dla konsorcjów zainteresowanych budową tych obiektów. Komisja zapowiedziała także instrument finansowy InvestAI, który ma zmobilizować 20 mld euro na wsparcie do pięciu takich inwestycji w różnych państwach członkowskich. Równolegle opracowywane jest rozporządzenie Cloud and AI Development Act, które ma zwiększyć pojemność europejskich centrów danych przynajmniej trzykrotnie w ciągu 5–7 lat, przy priorytecie dla zrównoważonego rozwoju.
Dane – paliwo dla sztucznej inteligencji
Bez dostępu do wysokiej jakości danych choćby najlepsze algorytmy nie są w stanie działać efektywnie. Komisja stawia więc na rozwój Data Labs – przestrzeni, w których dane z różnych źródeł będą gromadzone, oczyszczane i udostępniane dla rozwoju AI w ramach fabryk AI. To odpowiedź na rosnące potrzeby sektora i krok ku utworzeniu prawdziwego wspólnego rynku danych.
Już w maju ruszy trzecia publiczna konsultacja – tym razem w sprawie Data Union Strategy, która będzie dążyć do stworzenia systemu wymiany danych na skalę całej Unii. Jej wdrożenie pozwoli na skalowanie rozwiązań AI i przyspieszy wdrażanie innowacji. Będzie także podstawą do budowania etycznej i godnej zaufania sztucznej inteligencji, gdyż jakość danych i metody ich dostarczania modelom (uczenie maszynowe) w dużej mierze może wyeliminować efekt halucynacji AI, czy też rozsiewanie dezinformacji.
Od badań do przemysłu: AI dla wszystkich sektorów
Obecnie tylko 13,5 proc. firm w UE korzysta z AI. To zaskakująco niski odsetek, biorąc pod uwagę potencjał technologii. Dlatego Komisja zapowiada program Apply AI Strategy, którego celem będzie opracowanie i wdrażanie rozwiązań szytych na miarę dla różnych branż – od administracji publicznej po przemysł przetwórczy.
Ważną rolę w tym procesie odegrają wspomniane AI Factories oraz Europejskie Centra Innowacji Cyfrowych (EDIHs), które mają wspierać przedsiębiorstwa w przyjmowaniu i rozwijaniu technologii AI. Planowane są także szerokie konsultacje z przemysłem i sektorem publicznym w celu zidentyfikowania barier, szans i najlepszych praktyk.
Dzięki temu możliwe będzie wskazanie sektorów, w których potencjał AI jest w tej chwili niewykorzystany, oraz opracowanie konkretnych działań, by ten potencjał uruchomić i skalować w całej gospodarce.
Inwestycja w ludzi – Akademia Umiejętności AI
Sukces w dziedzinie AI zależy nie tylko od technologii, ale także od ludzi. Dlatego jednym z filarów nowego planu jest rozwój kompetencji. Komisja chce przyciągnąć najlepszych ekspertów z całego świata i ułatwić legalną migrację wysoko wykwalifikowanych specjalistów spoza UE.
W tym celu powołana zostanie AI Skills Academy, która zaoferuje stypendia i programy szkoleniowe z zakresu AI i generatywnej AI. Dodatkowo, inicjatywy takie jak Talent Pool czy program MSCA „Choose Europe” będą wspierać powrót europejskich naukowców z zagranicy i zachęcać ich do rozwoju kariery na Starym Kontynencie.
Programy edukacyjne będą skierowane nie tylko do młodych talentów, ale także do pracowników wymagających przekwalifikowania. Chodzi o to, by każda branża miała dostęp do ludzi gotowych do pracy z nowymi technologiami.
Przejrzyste zasady i wsparcie dla biznesu
Od 1 sierpnia 2024 r. obowiązuje już AI Act – kompleksowe ramy regulacyjne, które zwiększają zaufanie obywateli i dają inwestorom pewność prawa. Teraz Komisja idzie o krok dalej, zapowiadając uruchomienie AI Act Service Desk. Będzie to centralny punkt informacji, porad i pomocy dla firm chcących zgodnie z przepisami wdrażać AI.
Jednocześnie realizowane są publiczne konsultacje na temat Apply AI Strategy i Cloud and AI Development Act. Celem jest zebranie opinii zainteresowanych stron i dopracowanie propozycji legislacyjnych tak, aby jak najlepiej odpowiadały potrzebom rynku i obywateli.
Jak to wpłynie na bezpieczeństwo informacji w UE?
Plan Działania na rzecz Kontynentu AI nie jest kolejną strategią na papierze – to szczegółowy program działań, który może zmienić trajektorię rozwoju technologicznego Europy.
Z silnymi fundamentami, klarownymi zasadami i ogromnym potencjałem ludzko-infrastrukturalnym, UE rusza po pozycję lidera w światowym wyścigu o przyszłość sztucznej inteligencji. Nie zapomina jednak o etyce czy poszanowaniu praw podstawowych.
Dzięki wdrażaniu regulacji prawnych oraz promowaniu godnej zaufania AI UE chce uzyskać przewagę konkurencyjną unikając efektu halucynacji AI i rozpowszechnianiu dezinformacji. Ponadto wspiera inicjatywy, których celem jest wykorzystanie AI do wykrywania fake newsów i ich eliminowania. Dzięki nowej inicjatywie i finansowaniu mogą one być jeszcze bardziej efektywne i skuteczne.
