Wdrożenie Aktu o sztucznej inteligencji w państwach UE cz. 2

cyberpolicy.nask.pl 4 dni temu

W poprzednim artykule zostały omówione działania wybranych państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie implementacji przepisów Aktu o sztucznej inteligencji. W niniejszym artykule przedstawione zostały kolejne kraje UE, które podjęły konkretne kroki w celu dostosowania swoich systemów prawnych i administracyjnych do wymagań tej regulacji.

Dania

Stworzenie piaskownicy regulacyjnej w ramach strategii cyfryzacji Danii

8 lutego 2024 r. rząd Danii przyjął nową strategię cyfryzacji. Zgodnie z jej pkt 2.2. została stworzona piaskownica regulacyjna przez Agencję ds. Cyfryzacji i duński organ ochrony danych osobowych. W jej ramach przedsiębiorstwa i organy publiczne pracujące nad AI i rozwijające rozwiązania w jej zakresie mogą otrzymać praktyczne wskazówki dotyczące zasad i przepisów wynikających z Aktu o AI i RODO. W 2024 r. odbył się pierwszy nabór zgłoszeń udziału, a druga tura została zaplanowana na 2025 r.

Wyznaczenie Agencji ds. Cyfryzacji jako krajowego organu nadzoru

11 kwietnia 2024 r. duńska Agencja ds. Cyfryzacji (Digitaliseringsstyrelsen) ogłosiła, iż została wyznaczona jako krajowy organ nadzoru na gruncie Aktu o AI oraz iż rozpoczęła prace nad wdrażaniem tych przepisów[1]. Wskazała także, iż rozpocznie dialog z podmiotami i organami nadzoru, od których oczekiwane będzie wykonywanie zadań nadzorczych w związku z Rozporządzeniem.

Opublikowanie Strategicznego podejścia do AI. Solidniejsze podstawy do odpowiedzialnego rozwoju AI w Danii

W grudniu 2024 r. Agencja ds. Cyfryzacji opublikowała dokument ,,Strategiczne podejścia do AI. Solidniejsze podstawy do odpowiedzialnego rozwoju AI w Danii” (Strategic Approach to Artificial Intelligence. A more robust foundation for the responsible development and use of AI in Denmark)[2]. Przedstawiła w nim plany rozwoju AI, z uwzględnieniem Aktu o AI – nie wskazuje jednak na konkretne kroki, które zostaną podjęte w celu jego wdrożenia (poza wspomnianą w powyższych wierszach piaskownicą regulacyjną). W dokumencie potwierdzono rolę Agencji ds. Cyfryzacji jako organu odpowiedzialnego za implementację oraz stanowiącego punkt informacyjny.

Dokument zawiera m.in. określenie czterech nowych inicjatyw, mających na celu, zintensyfikowanie wykorzystania, rozpowszechniania oraz rozwoju odpowiedzialnej AI w Danii. Należą do nich:

Cyfrowa Grupa Zadaniowa ds. AI ma zapewnić, iż duński sektor publiczny będzie przodował w wykorzystaniu AI;
Powołanie interdyscyplinarnej jednostki zajmującej się badaniami oraz pełniącej funkcję doradczą – Centrum Społecznych Zastosowań AI (Centre for Artifcial Intelligence in Society), stanowiące centralny punkt dostępu do wiedzy na temat tego jak organy i przedsiębiorstwa mogą najlepiej wykorzystać sztuczną inteligencję w praktyce;
Tworzenie bezpiecznych platform do rozwoju przejrzystych duńskich modeli językowych dostosowanych do specyfiki duńskiego języka, norm i wartości;
Zagwarantowanie, iż duńskie dane będące źródłem dla generatywnej AI i modeli językowych będą dostępne, ustandaryzowane oraz w modelu open source.

Opracowanie Strategiczne podejście do AI zawiera także omówienie najważniejszych przepisów i kwestii wynikających z Aktu o AI, a także przedstawienie duńskich działań na poziomie krajowym w obszarze wdrażania Aktu, wsparcia rozwoju, wdrażania i korzystania z AI.

Malta

Malta Digital Innovation Authority (MDIA)

Rządowy portal internetowy MDIA[3] zawierający informacje na temat adekwatnych organów, podmiotów odpowiedzialnych za ochronę praw podstawowych oraz narzędzia typu self-assessement w zakresie przepisów Aktu o AI. Zgodnie z informacjami tam zawartymi odpowiedzialność za ochronę praw podstawowych została podzielona pomiędzy 10 maltańskich podmiotów.

MDIA ma odgrywać wiodącą rolę w zakresie wdrażania przepisów Rozporządzenia. MDIA oraz IDPC (Information Data Protection Commission) będą podmiotami odpowiedzialnymi za nadzór nad rynkiem, a MDIA oraz National Accreditation Board będą adekwatnymi organami notyfikującymi/zgłaszającymi.

Na portalu dostępne są także dwa narzędzia typu self-assessment dla podmiotów, mające służyć za ułatwienie w identyfikowaniu istotnych obowiązków, wynikających z przepisów:

AITool#1: AI Classification Guide,
AITool#2: AI Compliance Role Finder (Providers, Deployers, Distributers, and Importers).

Narzędzia te mają stanowić część rozwijanego The MDIA AI Self Assessement Toolbox, który nie ma za zadanie zastąpić profesjonalnych usług ani stanowić wiążącego zestawu rekomendacji lub rozwiązań. Mają one wspierać odbiorców regulacji w identyfikowaniu najpoważniejszych wyzwań i obowiązków w związku z Aktem o AI i innymi regulacjami dot. AI.

Niemcy

Wytyczne dot. implementacji wykorzystania AI zgodnie z unijnymi regulacjami z zakresu ochrony danych osobowych

6 maja 2024 r. Data Protection Conference (Datenschutzkonferenz, DSK – Committee of Independent German Federal and State Data Protection Supervisory Authorities) wydały wytyczne nt. implementacji wykorzystania AI zgodnie z unijnymi regulacjami z zakresu ochrony danych osobowych[4]. Zawierają one kwestie takie jak:

Konceptualizacja wykorzystania i wyboru aplikacji AI oraz związane z tym kwestie zgodności z prawem, przejrzystości oraz zgodności szkoleń dot. aplikacji AI z ochroną danych osobowych;
Wdrażanie aplikacji AI, w tym kwestie dotyczące obowiązków związanych z tym procesem, ustanawiania regulacji wewnętrznych podmiotów, ocenę wpływu na ochronę danych osobowych i ich bezpieczeństwo, a także ochronę pracowników;
Korzystanie z aplikacji AI i wynikające z tego aspekty konieczności zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych (w tym szczególnych ich kategorii), sprawdzania wyników wykorzystania AI pod kątem dokładności oraz potencjalnej dyskryminacji.

Wytyczne zawierają także potencjalne przykłady w przypadku niektórych omawianych przez nie kwestii.

Zapowiadany termin projektu ustawy wdrażającej Aktu o AI

12 września 2024 r. w odpowiedzi na zapytanie skierowane do rządu federalnego z Bundestagu (niemieckiego parlamentu) poinformowano, iż projekt ustawy wdrażającej Akt o AI (KI-Marktüberwachungsgesetzes, KIMÜG-Entwurf) ma się pojawić w pierwszym kwartale 2025 r.[5] Oznacza to, iż prace nad projektem ustawy już trwają, a tekstu projektu należy się spodziewać na przestrzeni najbliższych miesięcy. Umożliwi to ocenę stopnia chęci wprowadzenia przez niemiecki rząd przepisów dot. technologii i systemów AI, w tym ewentualnego wykroczenia poza ramy nakreślone przez Akt o AI.

Wyciek projektu ustawy wdrażającej Akt o AI

Na przełomie 2024 i 2025 r. w Internecie pojawił się, najprawdopodobniej na skutek wycieku, projekt niemieckiej ustawy wdrażającej Rozporządzenie, datowany na 4 grudnia 2024 r. Nie jest to oficjalny dokument, nie został opublikowany ani przez rząd federalny ani na stronie Bundestagu. Wobec powyższego znajdujące się tam przepisy nie zostały poddane analizie ani komentarzowi. Niezbędne w tym zakresie jest poczekanie na publiczną wersję dokumentu, gdyż nie wiadomo jakie jest aktualne brzmienie projektu przepisów w tym zakresie.

Węgry

Rozporządzenie rządu węgierskiego w zakresie środków niezbędnych do implementacji Aktu o AI

30 września 2024 r. rząd węgierski przyjął rozporządzenie[6], w którym wskazuje, iż głównym podmiotem odpowiedzialnym za wdrożenie Aktu o AI na Węgrzech będzie organizacja powołana przez Ministerstwo Gospodarki Narodowej, która to jednocześnie ma sprawować funkcje nadzorcze nad rynkiem oraz adekwatnego organu notyfikującego. Ponadto ma zostać powołana Węgierska Rada Sztucznej Inteligencji, do której kompetencji będzie należało wydawanie wytycznych i stanowisk związanych z wdrażaniem rozporządzenia. Rada ma być złożona w szczególności z przedstawicieli instytucji oraz organów wskazanych w rozporządzeniu:

Krajowego Urzędu ds. Mediów i Komunikacji (Nemzeti Média- és Hírközlési Hatóság);
Narodowego Banku Węgier (Magyar Nemzeti Bank);
Urzędu Ochrony Konkurencji Gospodarczej (Gazdasági Versenyhivatal);
Krajowy Urząd Ochrony Danych i Wolności Informacji (Nemzeti Adatvédelmi és Információszabadság Hatóság);
Urząd Nadzoru nad Działalnością Regulowaną (Szabályozott Tevékenységek Felügyeleti Hatósága);
Agencji Cyfrowe Węgry (Digitális Magyarország Ügynökség Zártkörűen Működő Részvénytársaság).

Zgodnie z rozporządzeniem Minister Gospodarki Narodowej we współpracy z Kancelarią Premiera oraz Ministrem Finansów ma przygotować projekt lub projekty legislacyjne, mające wdrożyć Akt o AI w sposób transparentny, przyjazny obywatelom oraz przedsiębiorcom, a także gwarantujące iż organ odpowiedzialny za wdrożenie będzie wyposażony w niezbędne środki i wiedzę do realizacji powierzonych zadań. Ponadto organ ten powinien także przygotować piaskownicę regulacyjną w zakresie określonym Rozporządzeniem.

Włochy

Strategia AI na lata 2024-2026

Włoska Strategia AI na lata 2024-2026[7] ma wpisywać się w europejski kontekst rozwoju sztucznej inteligencji oraz promować antropocentryczne, rzetelne i zrównoważone rozwiązania. Wizja rozwoju wskazywana w dokumencie zakłada jednoczesne uwzględnienie konieczności: innowacyjności, zrozumienia i przeanalizowania nowych uwarunkowań, a także strategiczne znaczenia dostosowania umiejętności wdrażania i promowania rozwiązań AI w przemyśle, biznesie, edukacji i szerzej społeczeństwie, jak również administracji publicznej. Realizacja wizji rozwoju AI we Włoszech ma opierać się na określonych celach strategicznych:

Wspieranie tworzenia i wdrażania rozwiązań AI w celu usprawniania zarządzania, modeli produkcyjnych i innowacyjnych projektów: w szczególności poprzez realizację projektów i tworzenie infrastruktury danych mających na celu rozwój systemów sztucznej inteligencji z uwzględnieniem specyfiki danego kraju, zdolnych do zachowania przewagi konkurencyjnej, przy jednoczesnym uniknięciu jej osłabienia w wyniku importu systemów opracowanych w innych krajach.
Promowanie podstawowych i stosowanych badań naukowych, zachęcanie do współpracy krajowych jednostek badawczych z głównymi platformami rozwojowymi działającymi na skalę międzynarodową oraz wspieranie rozwoju zastosowań sztucznej inteligencji zgodnie z konkurencyjnymi potrzebami kraju: przy jednoczesnym promowaniu rozwoju i wykorzystania AI w celu wspierania inicjatyw poprawiających jakość życia, na przykład w systemie opieki społecznej, w ochronie włoskiego dziedzictwa środowiskowego i kulturowego oraz w programach edukacyjnych i zdrowotnych.
Stworzenie sprzyjających warunków do zwiększenia potencjału w zakresie generowania korzyści ze sztucznej inteligencji: w szczególności skupienie się na systemowym rozwijaniu talentów odpowiadających na potrzeby kształtującego się otoczenia i usprawnianiu usług administracji publicznej poprzez wprowadzanie rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji.

Strategia wskazuje główne strategicznie obszary, w których implementacja ma na celu wsparcie włoskiego przemysłu oraz społeczeństwa w zakresie wykorzystania AI. Pierwszym z nich jest zwiększenie konkurencyjności, które ma dotyczyć przede wszystkim sektorów o największym znaczeniu gospodarczym i społecznym dla Włoch. Chodzi o:

Produkty wytwarzane we Włoszech w obszarach automatyzacji, produkcji żywności, odzieży, a także sektorze turystyki, produkcji chemikaliów i leków;
Sektor cyfrowy, w tym podmiotów świadczących usługi ICT oraz rozwijających cyfrową infrastrukturę sieciową;
Sektor finansowy, w tym usługi bankowe i ubezpieczeniowe.

Z kolei w zakresie sektorów, w których wykorzystanie AI będzie miało na celu przede wszystkim poprawę jakości życia jednostek oraz społeczeństwa jako całości, wyróżniają się:

Sektor zdrowia, w tym zarówno w odniesieniu do służby zdrowia, ale także promowania zdrowego trybu życia;
Edukacja;
Ochrona dziedzictwa kulturowego oraz środowiska naturalnego, w tym w zakresie zarządzania energią, w szczególności odnawialną;
Ochrona prywatności i bezpieczeństwa, w tym w zakresie obrony narodowej oraz cyberbezpieczeństwa na poziomie krajowym.

Strategia wskazuje cztery strategiczne makroobszary działań: Badania, Administracja Publiczna, Przedsiębiorstwa oraz Edukacja/Szkolenia. Każdy z nich będzie miał własny, dostosowany do specyfiki horyzont czasowy realizacji, natomiast podejmowane zestawy działań strategicznych, choć specyficzne dla poszczególnych obszarów, będą ze sobą skoordynowane pod katem końcowego celu realizacji Strategii. Ma to zapewnić, iż wdrażane dobre praktyki będą jednolite, a wymiana informacji i wiedzy pomiędzy wszystkimi podmiotami oraz podejmowane kolejne działania w obszarze AI będą efektywne i zgodne ze sobą.

Zestawy działań zostały podzielone na dwa typy: związane z infrastrukturą oraz działania implementacyjne, koordynacyjne oraz monitorujące. Te pierwsze obejmują m.in. krajowe zasoby wiedzy (zbiory danych oraz modele) oraz infrastrukturę sieciową dla AI. Za te drugie odpowiedzialna ma być wskazany Podmiot (Foundation for Artificial Intelligence), podlegająca władzy wykonawczej i odpowiedzialna za zarządzanie rejestrem rozwiązań z zakresu AI i jego utrzymanie. Będzie także służyć za centralny węzeł sieci podmiotów promując rozwój i wdrażanie systemów AI, w tym w wymiarze między makroobszarami oraz monitorować proces implementacji oraz wypełniania założeń i celów strategicznych.

W Strategii wymieniono działania strategiczne dla wszystkich z makroobszarów, wraz z ich opisem oraz konfrontacją z aktualnym stanem rzeczy, a także określeniem zadań i celów do realizacji w przyszłości. Dodatkowo w dokumencie określono także System Monitorowania, który ma się opierać na analizie tzw. flagowych projektów (reprezentatywnych dla danego sektora) oraz analizie KPI powiązanych z obszarem strategicznym przez Podmiot, aw niektórych przypadkach panele eksperckie. Dla wybranych makroobszarów wprost zostały wskazane określone wartości liczbowe, które mają służyć za mierniki w analizie KPI np. liczba doktorantów na programach związanych z AI, badania ankietowe CATI/CAWI na populacji mierzące kompetencje i świadomość związane z AI czy liczba przedsiębiorstw typu start-up czy przedsiębiorstw ogólnie rozwijających technologie AI.

Projekt ustawy wprowadzającej zasady badań, testowania, rozwoju, wprowadzania oraz aplikowania systemów i modeli AI

20 maja 2024 r. włoska rada ministrów przedstawiła parlamentowi projekt ustawy wprowadzającej zasady badań, testowania, rozwoju, wprowadzania oraz aplikowania systemów i modeli AI[8]. 27 listopada 2024 r. projekt trafił do włoskiego senatu, a 24 marca 2025 r. został skierowany do dalszych prac w parlamencie włoskim.

Przedstawiony projekt ustawy określa zasady badań, rozwoju, wdrażania i stosowania systemów oraz modeli sztucznej inteligencji. Kładzie nacisk na odpowiedzialne, przejrzyste i zorientowane na człowieka wykorzystanie sztucznej inteligencji, przy jednoczesnym zapewnieniu nadzoru nad czynnikami ryzyka gospodarczego i społecznego oraz ochronę praw podstawowych. Projekt dopuszcza finansowanie projektów AI w usługach publicznych, a także wspiera w tym zakresie startupy i MŚP.

Dokument wprowadza najważniejsze definicje takie jak:

System AI: Zautomatyzowane systemy o zróżnicowanym stopniu autonomii, zdolne do generowania danych wyjściowych, takich jak przewidywania i decyzje.
Dane: Cyfrowe reprezentacje aktów, faktów lub informacji.
Modele AI: Systemy identyfikujące wzory na podstawie danych w celu wykonywania różnych zadań.

Zgodnie z propozycją przepisów, działania AI muszą być zgodne z prawami podstawowymi, zasadami przejrzystości, bezpieczeństwa, ochrony danych, niedyskryminacji i zrównoważonego rozwoju. Systemy AI powinny wspierać podejmowanie decyzji i samodzielność człowieka, przeciwdziałać powstawaniu szkód i gwarantować cyberbezpieczeństwo. W przypadku szeroko pojętego sektora badań naukowych i edukacji ustawa ma:

promować podnoszenie umiejętności i szkolenia w zakresie wykorzystania AI, w szczególności w obszarze STEM (science, technology, engineering, mathematics),
wspierać badania i transfer technologii AI, oraz
zachęcać do współpracy między uniwersytetami, instytucjami badawczymi i przemysłem.

Projekt ustawy zawiera przepisy dotyczące wybranych sektorów:

Wykorzystanie modeli AI w sektorze medialnym musi odbywać się przede wszystkim z poszanowaniem wolności słowa i pluralizmu mediów. Inne ograniczenia, choćby ze względu na wiek także są określone w projekcie – dostęp małoletnich do AI wymagać będzie zgody rodziców.
Projekt obejmuje także wykorzystanie AI w sektorze ochrony zdrowia. W tym zakresie mają one za zadanie poprawę diagnostyki, procesu leczenia i dostępności dla osób niepełnosprawnych. Systemy AI muszą być niezawodne, okresowo weryfikowane i używane pod nadzorem specjalistów medycznych.
W odniesieniu do rynku pracy sztuczna inteligencja powinna poprawiać warunki pracy, chronić prawa pracowników i zwiększać produktywność, jednocześnie także jej wykorzystanie powinno dobywać się z poszanowaniem praw i godności pracowników.
Wykorzystanie AI przez administrację publiczną ma na celu zwiększenie wydajności, efektywności i jakości ich usług dla obywateli i przedsiębiorców. W przypadku sektora publicznego państwo ma za zadanie promować AI w celu zwiększenia produktywności, innowacyjności i konkurencyjności.
AI w wymiarze sprawiedliwości ma być wykorzystywane jedynie do organizacji oraz uproszczenia jego pracy, a także do badań w obszarze nauk prawnych. Regulacje w tym zakresie tworzyć ma Ministerstwo Sprawiedliwości.

Przetargi w sektorze publicznym mają priorytetowo traktować rozwiązania AI zapewniające określoną lokalizację danych i wysokie standardy przejrzystości działania. Zadaniem rządu jest dostosowanie przepisów krajowych do unijnych regulacji dotyczących sztucznej inteligencji, zapewnienie etycznego jej wykorzystania oraz przeciwdziałanie nielegalnym działaniom związanym z AI. Ponadto, władza centralna ma za zadanie opracować i aktualizować krajową strategię AI, promując współpracę publiczno-prywatną i badania. Agencja dla Cyfrowych Włoch (Agenzia per l’Italia Digitale , AgID) i Krajowa Agencja ds. Cyberbezpieczeństwa (Agenzia per la Cybersicurezza Nazionale, ACN) zostały wyznaczone jako krajowe organy ds. sztucznej inteligen

[1] https://www.regeringen.dk/nyheder/2023/politisk-aftale-paa-plads-om-danmarks-nye-digitaliseringsstrategi/ (dostęp: 31.03.2025 r)

[2]https://www.english.digmin.dk/Media/638719220318136690/Stategic%20Approach%20to%20Artificial%20Intelligence.pdf (dostęp: 31.03.2025 r)

[3] https://www.mdia.gov.mt/artificial-intelligence/ (dostęp: 31.03.2025 r)

[4] https://content.mlex.com/Attachments/2024-05-06_K3DN3E452H0TH6YG%2f20240506_DSK_Orientierungshilfe_KI_und_Datenschutz_web.pdf (dostęp: 31.03.2025 r)

[5] https://dserver.bundestag.de/btd/20/129/2012948.pdf (dostęp: 31.03.2025 r)

[6] https://njt.hu/jogszabaly/2024-1301-30-22 (dostęp: 31.03.2025 r)

[7] https://www.agid.gov.it/sites/agid/files/2024-07/Italian_strategy_for_artificial_intelligence_2024-2026.pdf (dostęp: 31.03.2025 r)

[8] https://documenti.camera.it/leg19/pdl/pdf/leg.19.pdl.camera.2316.19PDL0135060.pdf (dostęp: 31.03.2025 r)

Idź do oryginalnego materiału