W języku forów militarystycznych „milmir” (mil-mir) to skrótowe liczenie “military money in real terms” – po prostu porównywanie potęgi państw przez wielkość rocznego budżetu obronnego (najczęściej w mld USD według nominalnego kursu). 1 milmir = 1 mld USD wydatków wojskowych.
Główne wady takiego „wskaźnika"
- Jakość vs. ilość - Struktura wydatków (R&D ⇔ żołd ⇔ emerytury). 1 mld USD przeznaczony na stealth-drony ≠ 1 mld USD na pensje. Rosja wydaje ~65 milmir, ale > 35 % to “pensje + socjal” dla weteranów – realna siła ognia jest niższa niż sugerują milmiry.
- Siła nabywcza - PPP w sektorze obronnym różni się od PPP konsumenckiego. Tysiąc żołnierzy w Indiach kosztuje ułamek tego, co w USA. Budżet USA 877 milmir dzielony nominalnie = 14×PL; w PPP realna różnica maleje do ~7×.
- Tzw. legacy stock i zapasy - Magazyn uzbrojenia z poprzednich dekad nie wchodzi do rocznego kosztu. Izrael 24 milmir vs Iran 7 milmir: w arsenale Teheranu tkwią tysiące rakiet Fateh i Shahed wyprodukowanych lata temu “poza budżetem 2024”.
- Technologia a innowacja - Wyniki R&D (patenty, AI, kosmos) wyprzedzają budżet o 5-15 lat. Chiny w latach 2000-2010 miały mniejszy budżet niż Japonia, ale 3× więcej publikacji w material science – przewaga ujawniła się dopiero przy hipersonikach.
- Ukryte transfery i pożyczki - „Budżet” nie obejmuje offsetów, leasingu, darowizn Lend-Lease, ani pomocy sojuszniczej. Ukraina w 2023 r. miała własny budżet 8 milmir, ale netto otrzymała sprzęt wart > 40 milmir od sojuszników.
- Efektywność instytucjonalna - Łapówki, opóźnienia, brak logistyki → miliardy „parują”. Nigeria wydaje 3 milmir, ale 120 czołgów T-72 stoi bez części; Finlandia 4 milmir utrzymuje w gotowości całą brygadę Leopardów.
- Czynniki pozamilitarne - Siła gospodarki, demografia, energia, sojusze, prawo publiczne – najważniejsze do prowadzenia długiej wojny. Arabia Saudyjska 75 milmir > Izrael 24 milmir, ale brak własnego zaplecza przemysłowego ogranicza realną projekcję siły.
- Balans nuklearny - Broń jądrowa kosztuje relatywnie kilka w utrzymaniu, a daje nieproporcjonalny efekt. Pakistan 10 milmir vs Brazylia 22 milmir – ranking milmirów stawia Brazylię wyżej, choć Pakistan posiada ~165 głowic.
- Charakter wojny - Asymetryczne konflikty (wojna cyber, dezinformacja, partyzantka) zużywają ułamek budżetu konwencjonalnego. Talibowie vs Afganistan 2015–2021: rządowe 5 milmir przegrywa z ruchem finansowanym na poziomie kilkuset mln USD.
"Efekt makijażu": milmir-ranking „Top 5” vs realne zdolności
Pozycja wg milmir (mld USD) Krytyczne luki ujawnione na froncie
- USA - 877 mld USD - fragmentacja łańcuchów dostaw mikroelektroniki; brak rezerw w obronie lądowej
- Chiny - 292 mld USD - podwójna księgowość; część kosztów PLA w gminnych budżetach
- Rosja - 109 mld USD niski PPP, 40 % na pensje; deficyt precyzyjnej opto-elektroniki
- Indie - 81 mld USD - 60% importu; brak zgrania triady nuklearnej
- Arabia Saudyjska - 75 mld USD - zależność logistyczna od USA
Puenta
Milmir jest atrakcyjnym, bo jedno-liczbowym termometrem zbrojeń; im wyższy, tym większa zdolność państwa do wysyłania czeków w dolarach. Ale potęga militarna to nie tylko czeki – to przetworzenie pieniędzy w zdolność utrzymania przewagi bojowej w konkretnym środowisku wojny.
Wady takiego podejścia sprowadzają się do:
- braku korekty jakościowej i PPP,
- ignorowania zapasów, technologii i nuklearnego „skoku dyskretnego”,
- pomijania kondycji państwa-zaplecza (gospodarka, społeczeństwo, sojusze).
Dlatego analitycy traktują budżet obronny co najwyżej jako wskaźnik wejściowy, a prawdziwi spece rozkładają go na kilkanaście pod-zmiennych lub mieszają z PKB, demografią, technologią i logistyką.
