Spotkanie premiera Donalda Tuska na Giełdzie Papierów Wartościowych z wybraną grupą przedsiębiorców – pierwsze po kilkunastu latach! – uznano za istotny zwrot w relacjach pomiędzy obu stronami. W praktyce zapisało się ono w odbiorze społecznym głównie za przyczyną „Polskiego Muska”, czyli Rafała Brzoski powołanego na szefa grupy osób mających zaproponować szczegóły uwolnienia krajowych przepisów od nadmiernych regulacji. Tymczasem warto zastanowić się, na ile wystąpienie premiera faktycznie wniosło jakaś wartość do aktualnej polityki gospodarczej naszego rządu. Moim zdaniem – niewielką w stosunku do tego, co od lat głoszą i piszą środowiska ekspertów z wielu branż, komentuje Sławomir J. Cieśliński, Sekretarz Rady Programowej FG TIME.
Przede wszystkim z wystąpienia premiera nie dowiedzieliśmy się kto w obecnym rządzie tworzy i realizuje strategię gospodarczą kraju. Co więcej nic nie wskazuje na to, aby taka strategia w ogóle istniała, bo oczywiście nie jest nią suma działań kilku ministerstw zajmujących się poszczególnymi sektorami takimi jak przemysł, energetyka, klimat, transport, obronność, nauka, technologie czy cyfryzacja. Podobnie podawana przez premiera wielkość przewidywanych inwestycji to jedynie suma pieniędzy płynących dziś z różnych źródeł, a nie przemyślany fundusz ukierunkowany na kilka priorytetów, jak na przykład Sztuczna Inteligencja.
W kontekście całego spotkania na GPW zdumienie budzi także nieobecność na nim na przykład przedstawicieli polskich małych i średnich przedsiębiorstw oraz reprezentantów krajowych branżowych izb gospodarczych, a także przywoływanie przez premiera jako partnerów do współpracy kilku wymienionych z imienia wielkich światowych firm.
Polacy nie gęsi i swój rozum mają
Kontekst zmian współczesnego świata, Europy i Polski uzasadnia w tej chwili potrzebę skupiania przez nasz rząd uwagi na kwestiach gospodarczych. Czy trzeba w tym celu wszystko odkrywać na nowo? Oczywiście, iż nie. Wystarczy bez zbędnej zwłoki na tworzenie i konsultowanie strategii gospodarczej Polski AD 2025 i na kolejne lata odwołać się w najważniejszych kwestiach do kluczowych opinii, poglądów, propozycji, opracowań ekspertów i ich środowiskowych zrzeszeń z ostatnich 2 czy 3 lat, które pozostają w rzeczy samej przez cały czas aktualne. Co więcej wystarczy często sięgnąć do dokumentów przekazywanych w swoim czasie przez te eksperckie gremia tzw. władzy, które ona wtedy je lekceważyła, wrzucała do szafy, a choćby potrafiła je utajniać. Czy – dla przykładu – tak trudnym do realizacji nieomal od dziś jest postulat uczestniczenia środowisk eksperckich już na etapie przygotowywania założeń ustaw, zamiast dopuszczania ich do głosu dopiero na etapie konsultacji projektów ustaw przygotowanych w zaciszu politycznych i ministerialnych gabinetów i tym samym od zarania zdominowanych przez politycznej natury poglądy i cele?
Osoby obeznane z tematyką gospodarczą Polski są w każdej chwili wskazać instytucje, organizacje a choćby wybrane konferencje, których opracowania, dorobek, apele, opinie i konsultacje tworzą fundament niezbędnych prorozwojowych działań do natychmiastowego wdrażania w krajowej gospodarce. Do takich podmiotów zalicza się organizowane od 17 lat Forum Gospodarcze TIME, którego tegoroczna edycja odbędzie się w Warszawie 10 marca. Pod wodzą Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji będzie to kolejna okazja do zaprezentowania postulatów środowiska firm i instytucji związanych z technologiami ICT wobec polskiego rządu i polskich polityków.
Synergia głównych celów
Potrzeb i oczekiwań Polaków jest wiele. W dodatku dla różnych pokoleń Polaków są inne: młodzi oczekują na dobrą edukację, pracę i własne mieszkania, pokolenie średnie boi się utraty pracy i powinno troszczyć się o nowe kwalifikacje, natomiast dla seniorów priorytetem jest troska o własne zdrowie i skuteczne leczenie w chorobie. A wszyscy chcą mieć wodę, prąd, łatwy i wygodny dostęp do dobrych usług publicznych, sprawny transport, zagwarantowane wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo itd. itd.
Czy coś spina dziś te jeżeli nie wszystkie, to przynajmniej większość tych oczekiwań? Odpowiedź jest prosta – nowoczesna i efektywna gospodarka sprawnego państwa. Odpowiedzi na kolejne bardziej szczegółowe pytania już takie proste nie są. Ale przynajmniej można wskazać w tym miejscu – hasłowo – co najmniej kilka z nich. Sprawiedliwie, w kolejności alfabetycznej: innowacyjność, jednolity rynek, konkurencja krajowa i zagraniczna, nowoczesne technologie, telekomunikacja, prywatyzacja, transformacja cyfrowa, transformacja energetyczna, wspólnotowość i sprawczość.
Cyfryzacja produkcji
Cyfryzacja odgrywa kluczową rolę w nowoczesnej, w tym z OZE, produkcji energii i paliw, wprowadzając innowacje i usprawnienia, które zwiększają efektywność, niezawodność oraz zrównoważony rozwój sektora energetycznego. Już nie ropa naftowa ale dane są traktowane jako współczesne złoto. Bo to dane są istotnym elementem transformacji cyfrowej, a jak chyba każdy już wie to właśnie dane są podstawą do trenowania Sztucznej Inteligencji – w tej chwili najważniejszej przełomowej technologii. W tej sytuacji niezmiernie istotne są kwestie takie jak olbrzymie przyrosty danych, ich gromadzenie, ich bezpieczeństwo, ich etyczne stosowanie, regulacje dotyczące ich użytkowania itd. itd.
Czwarta rewolucja przemysłowa dzieje się i zmienia na naszych oczach. W Polsce pod wieloma względami dzieje się za wolno. Automatyzacja, robotyzacja, Internet Rzeczy, Big Data, Sztuczna Inteligencja i tym podobne hasła są niestety za często tylko hasłami i politycznymi zaklęciami, a nie codziennością polskich fabryk. A dziś potrzeba już nam nie tylko wielu takich pojedynczych nowoczesnych zakładów produkcyjnych, ale ich funkcjonowania jako dynamicznego, odpornego na cyberzagrożenia zintegrowanego ekosystemu zapewniającego wysoką efektywność, konkurencyjność na rynkach międzynarodowych i zrównoważony rozwój z poszanowaniem zasad ekologii!
Światowy wyścig o prymat polityczny, militarny i gospodarczy od dawna trwa nie tylko na Ziemi, ale i w kosmosie. Od kilku lat w coraz bardziej widoczny sposób w tym wyścigu uczestniczą polskie firmy. Krajowy sektor kosmiczny ma duży potencjał rozwoju, a jego możliwości mogą być najważniejsze dla zaspokajania różnych potrzeb Polski, w tym w obszarze bezpieczeństwa narodowego, ochrony środowiska czy choćby edukacji.
Telekomunikacja kręgosłupem infrastruktury krytycznej państwa
A jej rola w bezpieczeństwie i odporności rośnie wraz z cyfryzacją. Każdy kryzys – czy to wojna, atak cybernetyczny, klęska żywiołowa czy pandemia – pokazuje i weryfikuje, jak najważniejsze są stabilne i bezpieczne sieci. Rynek telekomunikacyjny to dynamiczna branża, która musi mierzyć się z wieloma wyzwaniami, zarówno globalnie, jak w Europie i także w Polsce. Lista wyzwań jest długa – od kwestii technicznych, przez regulacje prawne aż po kwestie czysto biznesowe. Na rozstrzygnięcia czekają takie kwestie jak chociażby większa kontrola nad cyberbezpieczeństwem (NIS2, AI Act, regulacje dot. chmury), szybszy rozwój sieci 5G/6G przy zachowaniu konkurencji, dotacje i programy UE wspierające rozwój infrastruktury w biedniejszych regionach, zrównoważony rozwój i ograniczenie wpływu na środowisko.
Narodowy Plan Szerokopasmowy (NPS) to strategiczny dokument określający kierunki rozwoju sieci w Polsce do 2030 roku. Jego celem jest zapewnienie powszechnego dostępu do szybkiego internetu, rozwój 5G oraz eliminacja wykluczenia cyfrowego. Zrobiono dużo, ale zwłaszcza na terenach wiejskich postęp jest niezadawalający.
W perspektywie 2035 roku rynek telekomunikacyjny będzie napędzany przez sztuczną inteligencję, sieci 6G, rozwój internetu rzeczy (IoT) i cyberbezpieczeństwo. Infrastruktura teleinformatyczna będzie musiała sprostać gigantycznemu wzrostowi zapotrzebowania na przepustowość, niskie opóźnienia i wysoką niezawodność. Cała sztuka w tym, jak to zrobić w sytuacji, gdy głównymi wyzwaniami będą wysokie koszty inwestycji, cyberzagrożenia i regulacje dotyczące ochrony prywatności.
Obowiązki wynikające z KSC są konieczne, ale kosztowne – operatorzy muszą znaleźć sposób na ich finansowanie. Skąd je wziąć? Środki unijne mogą pomóc, ale ich dostępność dla sektora prywatnego jest ograniczona. Państwo powinno wspierać operatorów poprzez ulgi podatkowe i partnerstwa publiczno-prywatne, ale z nimi zawsze dotychczas było krucho. Są i nowe modele finansowania takie jak leasing, obligacje, czy fundusze celowe, które mogą odciążyć firmy.
W dobie rosnącej liczby zagrożeń (od kryzysów pandemicznych, poprzez klęski żywiołowe, po zagrożenia militarne) zapewnienie nieprzerwanej i bezpiecznej łączności jest kluczowym elementem skutecznego zarządzania kryzysowego oraz utrzymania funkcjonowania gospodarki, organów administracji i całego społeczeństwa. Jak ważna jest sieć teleinformatyczna, w jaki sposób technologie wspierają służby ratunkowe, administrację publiczną i społeczeństwo? Jakie warunki powinny być spełnione dla dalszego rozwoju sieci i usług telekomunikacyjnych oraz jak wzmocnić odporność państwa w zakresie łączności. Co robić, kiedy infrastruktura jest uszkodzona lub przeciążona lub z powodu jej braku w tzw. trudnym terenie, zasięg usług i łączność są niewystarczające?
Innowacje, nowoczesne technologie
Potencjalne skutki zastosowań Sztucznej Inteligencji są niewyobrażalnie duże. Ale póki co Europa, ale i inni gracze, stoją przed wcale nie łatwiejszym wyzwaniem – jak potencjał AI w ogóle uruchomić? Z punktu widzenia struktury takiej jak Unia Europejska tego rodzaju działanie wymaga wspólnego i zintegrowanego podejścia. I to już będzie pierwszy próg do pokonania. A ile następnych jeszcze przed nami? Już ich lista jest długa i wcale nie ostateczna: finansowanie, technologie, regulacje, ambicje firmowe i narodowe, infrastruktura, społeczne zaufanie itd.itd.
Oprogramowanie Open Source towarzyszy nam od lat, natomiast technologia kwantowa w masowych zastosowaniach pozostało przed nami. Ale już dziś musimy się przygotowywać na ich nieodległe zastosowanie w tak masowych obszarach jak gospodarka i administracja publiczna. I jak zawsze licząc na to, iż w efekcie uzyskamy dwie podstawowe korzyści: wzrost efektywności i obniżenie kosztów.
Polska ma potencjał, aby stać się istotnym hubem inwestycji technologicznych w Europie, czemu sprzyjają określone czynniki. Należą do nich np. wykształcona i konkurencyjna jeszcze cenowo kadra, doświadczenia startupowe, kultura innowacji. Nieco gorzej jest z inwestycjami zagranicznymi oraz wsparciem rządowym. Mimo to damy radę? Co trzeba zmienić lub robić inaczej niż dotychczas?
Tworzenie strategii gospodarczego rozwoju kraju nigdy nie jest łatwe. Ale gdy już dojdziemy w przypadku teraźniejszej Polski do przekonania o nieuchronności co najmniej dwóch niezbędnych transformacji dla modernizacji naszego kraju – energetycznej i cyfryzacyjnej, to pojawi się równie trudne pytanie – jak sfinansować ich realizację. Doświadczenie i nauka ekonomii oraz praktyka Unii Europejskiej wskazują na wiele możliwości. Ale które z nich są faktycznie realne, optymalne, łatwo lub trudno dostępne, publiczne, prywatne, które i jak wspierać z poziomu rządowego?
Odpowiedzialność za treści przekazywane przez media to nie jest problem nowy. Nowe są natomiast kolejne doświadczenia w tym zakresie, nowy kontekst wydarzeń np. dotyczących kampanii wyborczych, a tym samym nowy jest stan regulacji prawnych dotyczących tego tematu lub nowych proponowanych zmian w tym zakresie. najważniejsze jest pojęcie odpowiedzialności, ale praktyka w tym zakresie przynosi moc rozwiązań. Problem się komplikuje, gdy do doświadczeń teraźniejszych dodamy możliwości Sztucznej Inteligencji…
W świetle dotychczasowych wyników sektora gier w Polsce także perspektywa jego rozwoju rysuje się bardzo optymistycznie. Ale jak w każdej branży sukces w najbliższych kilku latach nie jest gwarantowany. Aby tak się stało musi „zagrać” kilka czynników – mówi się o 8 z nich. W ich gronie jest m.in. przewidywany popyt na gry, kolejne innowacje technologiczne, skala wsparcia dla młodych twórców czy zróżnicowanie modeli biznesowych. Czy to wystarczy?
Cyfrowa Dekada jako element Strategii Cyfryzacji do 2035 roku
Krajowy Plan Działań na rzecz Cyfrowej Dekady jest istotnym elementem aktualnej Strategii Cyfryzacji do 2035 roku. Plan koncentruje się na przyspieszeniu cyfryzacji w różnych sektorach gospodarki, od administracji publicznej przez edukację, przemysł aż po zdrowie. Aby to osiągnąć niezbędny jest rozwój infrastruktury cyfrowej czyli sieci szerokopasmowych, kompetencji cyfrowych, uwzględnienie aspektów ekologicznych i społecznych itd. Każde z tych zadań jest samo w sobie bardzo duże i trudne, a tym bardziej jako całość. Być może najbardziej potrzebne są społeczna akceptacja i pieniądze.
Komercjalizacja technologii deeptech to złożony proces, który wymaga zaangażowania różnych interesariuszy, takich jak uczelnie, instytuty badawcze, start-upy, inwestorzy oraz instytucje publiczne. W Polsce to proces szczególnie trudny ze względu na od dawna znikome efekty współpracy biznesu z nauką i odwrotnie. W takim stanie rzeczy już samo uzdrowienie tych relacji, a co dopiero ich wzmożenie będzie już wyzwaniem.
Z praktyki lat minionych znamy liczne przykłady użycia środków publicznych w IT dla w istocie tylko piarowskch i politycznych celów, bez zakładanego efektu merytorycznego, np. wzrostu kompetencji komputerowych uczniów, lub systemów IT ewidentnie nieudanych. Czy np. partnerstwo publiczno-prawne może ten stan poprawić? Albo regulacje i standardy, a może tylko bardziej kompetentne zarządzanie projektami przez fachowców a nie partyjnych nominatów na stanowiskach prezesów i ministrów?
Rewolucja AI stawia przed organizacjami publicznymi szereg wyzwań, które wymagają zarówno technologicznego, jak i organizacyjnego przystosowania. Technologie AI mają potencjał, aby znacząco poprawić efektywność usług publicznych, jednak ich wdrażanie wiąże się z różnorodnymi trudnościami. Dla ich przezwyciężenia trzeba zacząć od edukacji, aby poprzez rozwój infrastruktury, zarządzanie danymi, pamięć o etyce dojść do stosownych regulacji i efektywnej współpracy pomiędzy sektorem prywatnym i instytucjami badawczymi.
Wspólnotowość i sprawczość drogą do celu
Organizowane przez środowisko firm i organizacji związanych z technologiami ICT od kilkunastu lat Forum Gospodarcze TIME stanowi dowód na to, iż ich wspólne działanie – pomimo bardzo często różnych celów biznesowych i naturalnej konkurencji pomiędzy nimi – stanowi bardzo istotny wkład w funkcjonowanie krajowej gospodarki i także wyznaczanie nowych celów jej rozwoju w średnio- i długookresowej perspektywie. Aby tej tak istotnej społecznej aktywności tego środowiska nie zatracić, czas najwyższy na w coraz większym stopniu uwzględnianie głosów eksperckich w budowaniu i realizowaniu strategii gospodarczej Polski. I na spotkania premiera Rządu RP z przedsiębiorcami częstsze niż raz na kilkanaście lat!
