W Rumunii wydarzyła się interesująca rzecz. Niespecjalnie znany kandydat uzyskał najlepszy wynik. Okazało się, iż kampanie wpływu oraz TikTok odegrały kluczową rolę w tej kampanii. Ocena ta opiera się na odtajnionych rumuńskich dokumentach dotyczących skrytej kampanii cyfrowej promującej Călina Georgescu. Najbardziej fascynującą techniką, którą również omawiam w mojej książce Propaganda, jest wykorzystanie taktyk podprogowych.
Było to na tyle skuteczne, iż rumuński Sąd Najwyższy 6 grudnia unieważnił pierwszą turę wyborów prezydenckich.
Przekazy i Taktyki Podprogowe
Początkowo kampania wykorzystywała techniki podprogowe do subtelnego wpływu na opinie bez bezpośrednich wzmianek o Călinie Georgescu. Treści koncentrowały się głównie na treściach "motywacyjnych", podkreślających cechy takie jak przywództwo, odnowa i duma narodowa. Hashtagi, elementy wizualne i emocjonalnie naładowane obrazy zostały użyte strategicznie do powiązania wartości z kandydaturą Georgescu. W miarę jak kampania postępowała, nazwisko kandydata zaczęło pojawiać się wyraźniej. Takie podejście mogło korzystać z początkową konstrukcją emocjonalną mającą wpływ kognitywny. Uważam, iż była to strategia bardzo skuteczna. Użyta kampania marketingowa była wręcz genialna.
Płatni Influencerzy
Kampania opierała się na platformie influencerów do wynajęcia, która angażowała influencerów do promowania treści. Płaci się takim za promowanie czegoś. Kampania w dużej mierze bazowała na płatnych influencerach oraz skoordynowanych działaniach w mediach społecznościowych, aby zwiększać zasięg. Niektórzy influencerzy byli w pełni świadomi swojego udziału, otrzymując wynagrodzenie. Inni nieświadomie uczestniczyli, udostępniając wcześniej przygotowane treści.
Influencerom dostarczono jasne instrukcje. Zapewniło to jednolitość przekazu i pomogło wzmocnić narrację Călina Georgescu.
Strategia Kampanii i Realizacja
Ogólna strategia kampanii była wysoce skoordynowana, z ponad 25 000 kontami TikTok aktywowanych około dwóch tygodni przed wyborami. Działania te nie były spontaniczne, ale starannie zaaranżowane. Co ciekawe, 797 z tych kont zostało utworzonych już w 2016 roku i było nieaktywnych aż do czasu rozpoczęcia kampanii w 2024. Kontom przypisywano unikalne adresy IP, co wskazuje na celowe działanie mające na celu ukrycie prawdziwej skali. Takie podejście pozwoliło ominąć metody wykrywania botnetów. Profesjonalna robota.
Działania były koordynowane poza TikTokiem, na Telegramie i Discordzie, gdzie omawiano np. zalecenia dotyczące obejścia mechanizmów weryfikacji TikTok.
Rosyjskie Taktyki Wpływu i Dezinformacji
Prowadzone są szczegółowe badania socjologiczne państwach-celach. Bada się np. trendy w opinii publicznej oraz perspektywy polityczne konkretnych partii/kandydatów. Skupia się na agresji informacyjnej, w tym propagandzie, oraz na wykorzystaniu sztucznej inteligencji do tworzenia treści. Informacje te opierają się na odtajnionych raportach Serviciul de Informații Externe (SIE), rumuńskiej służby wywiadowczej. Na podstawie tych informacji wydaje się, iż Mołdawia była poligonem doświadczalnym dla takich strategii, gdzie manipulowanie informacjami było dostosowane do określonych grup demograficznych i społecznych. Treści odzwierciedlały bieżące wydarzenia polityczne, zwiększając ich skuteczność.
(Nie)działania TikToka
Pomimo decyzji Centralnego Biura Wyborczego (BEC), które nakazało usunięcie treści wyborczych bez odpowiedniej identyfikacji, reakcja TikToka była mizerna. TikTok twierdził, iż usunął wymagane treści, jednak pozostały one widoczne i dostępne dla rumuńskiej opinii publicznej, choćby po zakończeniu kampanii i w dniu wyborów, łamiąc tym samym rumuńskie prawo. Co więcej, TikTok zaklasyfikował niektóre z tych postów jako treści rozrywkowe, co pozwoliło na ich szerokie wyświetlanie.
Tego typu przypadki zdarzały się nie tylko w Rumunii. Także w Polsce w 2024. Prawdopodobnie zdarzą się również w 2025.
Pieniądze
Călin Georgescu zadeklarował zerowy (0 lei) budżet wyborczy, twierdząc, iż podczas kampanii nie wydano żadnych środków. Niemniej jednak, dowody ujawniły, iż wsparcie finansowe zapewnił obywatel Rumunii, Bogdan PEȘCHIR, który sfinansował promocję kandydatury Georgescu na TikTok.
Perspektywy
Spodziewajmy się więcej takich ingerencji informacyjnych w przyszłości. Oczywiście, nie będą to dokładne odwzorowania (1:1). jeżeli masz wątpliwości, rozważ lekturę mojej książkę. To w tej chwili jedno z najlepszych zabezpieczeń :-)
Unieważnienie wyborów przez rumuński Sąd Najwyższy podkreśla też, iż niekoniecznie trzeba uruchamiać metody oparte na cenzurze.
