Co przyniosła nauka i technologia w 2024?

1. Hi-Tech okulary, czyli urządzenia do rzeczywistości mieszanej

Okulary AR i VR są z nami od pewnego czasu. Aż ciężko uwierzyć, ale pierwszy Oculus VR pojawił się 10 lat temu. Gogle wirtualnej rzeczywistości od lat próbują wejść do mainstreamu, ale dopiero ten rok pokazał, iż to nie jest już tylko gadżet, zabawka dla nerdów, a całkiem interesujące urządzenie bliskie wejścia do użytku codziennego. Rok 2024 przyniósł nam Apple Vision Pro i Ray-Ban Meta Smart Glasses. Dwa zupełnie różne podejścia do tego samego problemu: jak stworzyć urządzenia do rzeczywistości mieszanej, które nadają się do noszenia (i nie wygląją przy tym jak element cosplayu).

Vision Pro od Apple to sprzęt, który łączy AR i VR, tworząc tzw. rzeczywistość mieszaną. To dosłownie komputer do noszenia na twarzy – możesz otaczać się wirtualnymi ekranami, grać w gry, czy pracować bez fizycznego monitora. Problem? Wyglądą jednak jak gogle narciarskie. Jak na oferowane możliwości rozmiarowo są małe, ale przez cały czas na ulicy raczej się w tym nie pokażę (nie pokażę się, bo też ich po prostu nie mam i mi to nie grozi 😉 ).

Innym podejściem jest colabo Meta z Ray-Ban Smart Glasses. Okulary wyglądają prawie jak zwykłe Ray-Bany, ale mają wbudowaną kamerę, mikrofony i asystenta AI. Idealne do robienia zdjęć, nagrywania filmów czy sterowania muzyką. Również ich nie mam (bez zaskoczeń), ale zrobiły na mnie wrażenie w reels osób OzN, które używały ich do „opisywania im świata”.

To dopiero początek.
Pytanie: w którą stronę pójdzie rynek?

2. Mózg i komputer podłączone bezpośrednio

Neuralink, projekt założony m.in. przez Elona Muska, zajmuje się tworzeniem wszczepialnych interfejsów mózg-maszyna BCI (brain-computer interface), to samo w sobie nic nowego. Od 2017 roku temat co jakiś czas przebija się do mediów, wzbudzając zarówno zachwyt, jak i kontrowersje. Elon Musk obiecywał, iż jego chipy wszczepiane do mózgu pozwolą nam z głowy łączyć się do Internetu. Pomogą osobom sparaliżowanym odzyskać sprawność, a w przyszłości pozwolą choćby na symbiozę człowieka z AI. Brzmiało to jak Sci-Fi, wszczepy z Cyberpunk2077, a przez długi czas brakowało konkretów. Aż do 2024 roku.

Pierwszy pacjent otrzymał implant Neuralinka do mózgu i uzyskał kontrolę nad komputerem wyłącznie dzięki myśli. 30-letni Noland Arbaugh, który jest całkowicie sparaliżowany, zgłosił się do projektu na ochotnika.
Niestety, parę miesięcy później 85% nici wszczepionych w jego mózg przestało reagować, a aktualizacja systemu tylko częściowo przywróciła działanie implantu.
Mimo tego niepełnego sukcesu, jest to gigantyczny krok w przyszłość leczenia urazów rdzenia kręgowego i chorób neurologicznych.

I jak to zwykle bywa, pojawia się pytanie: co dalej? 🤔

• Gdzie kończy się leczenie, a zaczyna ulepszanie człowieka?
• Co, jeżeli można by „podkręcić” możliwości takiego chipa?
• Czy doczekamy się wersji premium, które poprawią naszą pamięć czy koncentrację? Ulepszą mózg w abonamecie?
• Co jeżeli implant złapie wirusa i czy będzie można zhackować cudze myśli?

Na razie jesteśmy na etapie eksperymentów, ale to, co kiedyś było futurystycznym marzeniem, już tu jest. Więc i pytania zaczynają stawać się akuratne.

3. Komputery kwantowe coraz bliżej…

Koncepcja komputera kwantowego powstała 1969… a pierwszy prototyp komputera kwantowego w 2007. Także kilka lat temu, w czasie moich studiów, komputery kwantowe brzmiały dalej jak obszar fantazji głównie fizyków.

W minionym roku miałam okazję brać udział w konferencji Q-Con i Q-Hack i baczniej przyjrzeć się temu co dzieje się w tej części technologii, a dzieje się sporo. Bardziej naukowo: nie jesteśmy tak blisko jak byśmy chcieli. Biznesowo? W 2024 roku zainteresowanie kwantami znacznie wzrosło, po tym jak rok wcześniej duzi gracze, tacy jak IBM i Google, wprowadzili na rynek dostępne komercyjnie urządzenia kwantowe, które mogą być wynajmowane przez firmy.

Prawdziwy boom na kwanty w mediach wznowiła firma Quantinuum, gdy 4 lipca ich inżynierowie opublikowali na portalu arXiv wyniki testów prototypu nowego komputera kwantowego H2-1. Wykorzystuje on 56 kubitów do obliczeń i… stukrotnie pobił rekord supremacji kwantowej ustanowiony przez Google Sycamore w 2019 roku.

Apple też nie chce zostać w tyle. W luty 2024 roku zaczęli mówić o post-kwantowym szyfrowaniu danych wiadomości. Choć brzmi poważnie, czy to rzeczywiście troska o bezpieczeństwo, czy raczej kolejny chwyt marketingowy? Trudno powiedzieć. Na pewno Apple potrafi sprzedać wszystko, choćby brak ładowarki jako eko-innowację.

Pewne jest jednak to, iż Świętego Graala jakim jest praktyczny komputer kwantowy jeszcze nie ma. Ale być może zobaczymy 2030 jako rok Quantum Computing.

4. Połączenie generatywnej sztucznej inteligencji z wiedzą z internetu

Osobiście mam wrażenie, iż w tym roku wszyscy odmieniali wyrażenie chatGPT przez wszystkie przypadki i jesteśmy światkami globalnego przedawkowania genAI w social mediach. Jednak ciężko nie wspomnieć o największej zmianie, która to spowodowała. ChatGPT z 2023 bywał głupi. Teraz, przynajmniej może być głupi i mieć na to dowód z Internetu.

A poważnie mówiąc stało się. OpenAI zintegrowało ChatGPT z Internetem. Teraz AI nie tylko odpowiada na pytania, ale przeszukuje sieć w czasie rzeczywistym mogąc podawać źródła skąd odpowiedź na pytanie znalazł. Koniec z ograniczaniem się do danych sprzed dwóch lat.

W teorii dostajemy aktualne informacje. W praktyce? Jeszcze trudniej odróżnić fakty od błędnych informacji, a problem halucynacji nie zniknął.
Za to pojawił się nowy problem – genAI znajduje źródła, które inne genAI wygenerowała… z palca, albo z radosnej halucynacji.

W dzisiejszym cyfrowym świecie, kluczowe… to nowe „Hello world” tekstów pisanych ej-ajem.

5. Taksówki bez taksówkarzy

Wyobraź sobie: chcesz sobie zamówić taksówkę i podjeżdża puste auto… W San Francisco czy Los Angeles już nie muszą sobie tego wyobrażać. Waymo i Cruise w 2024 roku uruchomiły pierwsze komercyjne kursy autonomicznych aut w USA. Również w Chinach i Emiratach Arabskich można się przejechać robotaksówką. Natomiast w Europie regulacje prawne realizowane są i już wiadomo, iż w Londynie i Hamburgu bezobsługowe auta mają wyjechać na ulicę w 2027.

Samochody wożą ludzi, sprytnie omijają korki, nie ma powodu, by dawać napiwek.
Tylko czy wsiedlibyście w samochód bez kierowcy o 3 nad ranem? 😉

6. Sztuczna fotosynteza do produkcji czystej energii

Zmiany klimatu to już nie temat na przyszłość, to świat, w którym przyszło nam żyć. Jako, iż to życie zaczyna stawać się nieznośne, to technologie dla zrównoważonego rozwoju cały czas idą do przodu. Japońscy naukowcy z JAIST i Uniwersytetu Tokijskiego opracowali hydrożele, które potrafią przeprowadzić sztuczną fotosyntezę i to wydajniej niż ta naturalna. w uproszczeniu materiały te pod wpływem słońca rozkładają wodę na tlen i wodór. Dokładnie to co rośliny i czego potrzeba, żeby kiedyś napędzać świat czystą energią.

Inny interesujący wynalazek ma zespół z McGill University w Kanadzie. Naukowcy stworzyli katalizator z nanoklastrami miedzi, który przekształca dwutlenek węgla (CO₂) w metan (CH₄) przy użyciu światła słonecznego. Czyli biorą coś, co zatruwa atmosferę, i zamieniają to w coś, co można wykorzystać. Metan to główny składnik gazu ziemnego, który może zasilać elektrownie, systemy grzewcze czy transport, przy jednoczesnym

Oby tylko ich wynalazek nie trafił do szuflady.